Hard bezig met verdriet?

Volgens behavioural biologist Paul Martin zijn in de laatste dertig jaar 90.000 wetenschappelijke artikelen over depressie, boosheid and angst gepubliceerd en slechts 5.000 over geluk. De vraag is waarom?

Ik veronderstel dat we allemaal gelukkig willen zijn. Maar waarom zou je dan zoveel artikelen over wat men ongelukkig maakt en zo weinig over wat wel de mens gelukkig maakt? Een paar hypothesen:

1. De wetenschappers hebben medeleven met de lijdende mensen.

2. Leed wordt gezien als een ziekte en de wetenschappers zijn vooral met geneeskunde bezig. Ze zijn in dienst van de farmaceutische industrie.

3. En de medicijnenfabrikanten zien meer brood in medicijnen om leed te genezen, dan in medicijnen om geluk te produceren. Daarbij zouden geluksmedicijnen tegelijkertijd een slechte naam hebben, want ze zouden op drugs lijken. De fabrikanten zouden noch de slechte reputatie van de dealers willen hebben, noch de schadeclaims van de verslaafde gelukzoekers. Of zijn ze bewust dat de meeste medicijnen neveneffecten hebben, sommige ervan pas na jaren gebruik ontdekt. Zijn ze bang voor de gevolgen ervan?

4. De wetenschappers hebben het geluk aan anderen, aan consumentisme en entertainment, aan televisie overgelaten.

5. Geluk is eigenlijk niet te definiëren. Gelukkig zijn houdt verschillende dingen in. De ene wil geld. Een andere wil liefde en een derde wil gezondheid, carrière, macht, seks.

6. Geluk bestaat niet, slechts momenten van exaltatie.

7. Geluk is slechts van korte duur. Timothy D. Wilson heeft bijvoorbeeld ontdekt dat we voor een kortere tijd gelukkig zijn dan wij van tevoren denken dat geluk zal duren als een van onze wensen in vervulling zou komen. De meeste keren zijn we volgende dag al terug met de voeten op de grond. Sterker nog, het voortdurend op zoek naar het geluk zijn, heeft daardoor een overlevingswaarde, meent Wilson. Als we al gelukkig zouden zijn zouden we niet naar meer dingen zoeken die ons overleving zouden verlengen. Dus voor de wetenschapper zou het bereiken van een onafgebroken geluk voor alle mensen ook de ondergang van de mensheid kunnen betekenen. Bewust of vermoedend dat het zo is, zouden de wetenschappers bang zijn om op zoek naar geluk te zijn.

8. Is het misschien dat de mens, en daar mee de wetenschapper ook, meer bezig is met het leed dan met geluk? Is de mens meer een zeikerd dan een gelukzoeker, zoals de Nederlander over zichzelf denkt? Vindt de mens juist een plezier en daarmee een paradoxale geluk in het ongelukkig zijn?

9. Geloven de wetenschappers dat het uitbannen van het leed automatisch tot geluk zal leiden. Op zich is dat een drogreden, want als ik zorg dat iets niet zwart is, het betekent niet dat het wit zal zijn.

10. Zijn de wetenschappers (en dit lijkt op de laatste punt) zoals de oude stoïcijnen en epicuristen, die denken dat geluk een afwezigheid is van sterke exaltaties van de ziel. Het ontbreken van leed en van sterke plezieren zou het geluk betekenen. Epicuristen noemden dit “ataraxia” en ze waren eerder op hun hoede om leed te vermijden dan op zoek naar positieve plezier. De stoïcijnen zochten naar de vrijheid van passie, de “apatheia”, maar daarmee ook de vrijheid van de passies van het leed.

11. Heeft het zoeken naar geluk een slechte naam onder de wetenschappers, bestemd slechts voor Rattelbanden en Neuroliguitisch programmeerders?

Wat zou de reden zijn dat wetenschappers meer over pijn schrijven dan over geluk? In ieder geval Paul Martin heeft een boek geschreven om mensen gelukkig te maken: Making Happy People. En wie koopt het?