De rechter heeft de Volkskrant opgedragen om 1.500 euro schadevergoeding te betalen aan een Nederlander met Arabisch uiterlijk, omdat zijn foto op de voorpagina, in combinatie met de kop Is Schiphol wel veilig? suggereert dat hij iets met terrorisme te maken zou hebben. Maar belangrijker dan deze eenmalige fout is de tendentie van deze krant om migranten zwart te maken.
Philippe Remarque vertelde dat de Volkskrant tegen stigmatiseren vecht. Maar laat Remarque het gepubliceerde Volkskrant-interview met Annabel Nanninga dan ook eens verklaren, waarin zij zegt:
“Ik ken heel veel ondernemers die er vanwege slechte ervaringen moeite mee hebben [Marokkanen] aan te nemen… [omdat Marokkanen] afspraken niet nakomen, stelen, onberekenbaar en snel gepikeerd zijn en werkgevers van racisme beschuldigen als die ook maar een beetje kritiek uiten.”
Is dit geen stigmatisatie? Stel je voor, je leest het interview als ondernemer. Je zult het zekere voor het onzekere nemen en geen Marokkanen in dienst nemen. Je staat daar immers voor poen, niet voor rechtvaardigheid. Elk vermeden risico, reëel of imaginair, is een risico minder. Het interview leidt dus tot minder welvaart, minder aanzien en minder welzijn voor de Marokkanen en voor andere migranten, zoals ik.
Ik verzocht de Volkskrant vriendelijk om mij in contact met Nanninga te brengen, want ik wilde haar uitspraak controleren. Hoeveel ondernemers hebben haar zoiets verteld? Was het geen leugen zoals andere leugens van GeenStijl? De Volkskrant negeerde mijn verzoek.
Journalistieke normen
Bill Kovach en Tom Rosenstiel schrijven in hun boek ‘The elements of journalism’ het volgende:
“[T]here remain clear principles we require of our journalism, principles that citizens have a right to expect… The first among them is that the purpose of journalism is to provide people with the information they need to be free and self-governing. To fulfill this task:
- Journalism’s first obligation is to the truth.
- Its first loyalty is to citizens.
- Its essence is a discipline of verification.”
Dus waarheid, loyaliteit aan de lezer en controleerbaarheid, zijn de eerste drie principes van de journalistiek en wij lezers hebben het recht om dit te verwachten. Deze drie normen zijn echter met elkaar verbonden. Want de krant – zelfs als men de waarheid schrijft – kan niet loyaal zijn als men een muur opwerpt voor de lezer die de feiten wil checken.
Bovendien is de waarheid in een rechtsstaat noodzakelijk verbonden met verifieerbaarheid: wie beschuldigt bewijst. Zonder bewijs ben je onschuldig, zonder bewijs geen waarheid.
Horizontale dictatuur
Wie burgers de macht geeft om zonder bewijzen andere burgers kapot te maken, schept een horizontale dictatuur. De Volkskrant geeft Nanninga de vrije hand om medeburgers kapot te maken. En men werkt de burgers tegen, die zichzelf (of anderen) terecht willen verdedigen. In een verticale dictatuur is de burger onderworpen aan de willekeur van de dictator. In een horizontale dictatuur zijn de burgers onderworpen aan de willekeur van andere burgers. Vooral machteloze mensen, zonder een podium in de media, worden onderworpen aan de willekeur van de Nanninga’s met toegang tot de media. De Volkskrant weigerde dit stuk, dus het balans in macht tussen de lasteraar Nanninga en mij wordt alleen maar groter.
Zijn de incidenten met de foto en het interview met Nanninga excepties? Het is te vroeg voor generalisaties, maar ik heb soortgelijke dingen eerder in de Volkskrant gezien. Ik zag vooral een obsessie om een verband tussen ISIS en islam te bewijzen, dus impliciet te suggereren dat alle moslims gevaarlijk zijn (zie hier en hier). Volkskrantredacteuren beschrijven moslims als moreel inferieur.
Als ik de Volkskrant zou zijn, zou ik een vergadering beleggen en definitief beslissen: staat de krant voor waarheid, loyaliteit aan de lezer (ongeacht zijn ras en afkomst) en verifieerbaarheid? Of staat men voor stigmatisatie, medeburgers kapotmaken en voor horizontale dictatuur?