Vorige maandag keek de Volkskrant naar het allooi van het Nederlandse publieke debat. Nel Ruigrok, onderzoekster bij De Nederlandse Nieuwsmonitor, vertelt de krant dat:
- de toon wordt scheller
- vermaak wordt belangrijker
- het aantal onderwerpen krimpt
- meer mensen debatteren, via blogs, sociale media en sites
Ruigrok weigert het debat op kwaliteit te schatten, want ze mist de kennis. Zij levert slechts de ‘kale cijfers’ als grondstof voor anderen in het debat.
Geert Buelens (voormalige hoogleraar letterkunde) meent in een interview dat de hysterie de boventoon voert. “Wie zich laat verleiden tot fact free journalism, begeeft zich op een hellend vlak,” dus feiten en argumenten zijn beter dan slechts opinie.
Duimzuigen
Nausicaa Marbe trekt haar krom gedachtenzwaard tegen deze twee wetenschappers, tegen cijfers en factcheckers, in haar laatste column in de Volkskrant. Zij verdedigt de fact free columnisterij. Duimzuigen dus. Inderdaad, Marbe schrijft zelf vaak ‘just so storries’. Kinderen kunnen dat ook: “De regen hangt aan de wolk en als hij moe wordt laat ie los en het regent.” Je schudt makkelijk zulke verhalen uit je mouw, heb ik bewezen.
Onderdeterminatie
We kennen het probleem van onderdeterminatie uit de wetenschapsfilosofie. We hebben voor elk fenomeen een oneindig aantal verklaringen. We kunnen een theorie maken over de Big Bang, maar voor hetzelfde geld had een Designer de wereld 5 minuut geleden kunnen scheppen, inclusief de bewijzen voor de oerknal. Soms zijn meerdere verklaringen even waarschijnlijk en daarom heeft de wetenschapper als sport de beste uitleg te vinden.
De goede columnist doet hetzelfde. Uit een oneindig aantal mogelijke lezingen vindt hij het beste verhaal. Hij verwerpt de oorzaken die slechts mogelijk zijn en behoudt slechts de meest waarschijnlijke. Hij gebruikt feiten als premissen en trekt daaruit conclusies. Precies wat Buelens aanprijst.
Marbe daarentegen formuleert los van de feiten: “Een goede opinie laat zich helemaal niet checken op feiten, niet omdat ze zou ‘kloppen’, maar omdat ze tot een verbeeldingsniveau behoort waar de statistiekenfetisjist niet bij kan.” Ja, ja, ze is het Orakel van Delphi: ze laat zich bedwelmen met dampen uit een rotsspleet en bedwingt een bevoorrechte toegang tot de absolute realiteit. Hogepriesteres der transcendentie, dát is ze, of zoiets banaals.
Sterker nog, vertelt ze ons, haar waarheid is heimelijk verborgen in humor, verleiding en vervoering. Dus als ik je niet in een mop vertel dat 2 + 2 = 4, dan is mijn argument fout. En als ik je ogen met tranen vertroebel en je vertel dat 2 + 2 = 3, ben ik dan briljant? Dit is exact het gebrek in haar columns: stijl en emotie zonder argument. Haar goede literaire stijl – en dat heeft ze – is zoals een plastic bruidstaart: met verleidelijke kleuren, maar zonder smaak; met spitsvondige vorm, maar zonder inhoud. Potemkin-toetjes. Verblind door zulke pracht, vergeet je te vragen: ja, maar waar blijft het argument?
Ad hominems
Ze valt factcheckers met ad hominems aan en ik zal slechts drie noemen. Ten eerste zijn factcheckers obsessief. Nou en? Je eist van een rechter om je argumenten te toetsen en te vergeten dat je een obsessieve advocate bent, die slechts vrouwen steunt in hun strijd voor hun kind. Je eist van een wetenschappelijk tijdschrift om je argumenten te toetsen; het is irrelevant dat je tachtig uur per week obsessief onderzoekt.
Bovendien zuigt Marbe uit haar duim, want hoe groot en gevaarlijk het leger obsessieve factcheckers is, vertelt ze ons niet. We moeten slechts haar hoger verbeeldingsniveau geloven.
Ten tweede, zijn factcheckers “niet zelden zelf ideologisch gekleurd en geneigd tot selectieve interpretatie.” Nou en? De rechter kijkt naar je argument, niet naar je stemgedrag. Het wetenschappelijke tijdschrift controleert je cijfers niet je politieke oriëntatie.
Ten derde, vallen factcheckers vooral populistische politici aan. Nou en? Als ik slechts de leugens van Pietje Puk ontmasker, dat wil niet zeggen dat Pietje geen leugens vertelt. En hoe weet Marbe dat het aantal leugens precies gelijk is? Misschien vertellen populistische politici tsunami’s aan leugens. Bovendien, Marbe zuigt uit de duim, want voor deze bias levert ze slechts haar verbeeldingsniveau als bewijs.
Factcheckers leveren controleerbare cijfers. Maar hoe kan je Marbe’s profetieën controleren en tegenspreken, als ze geen feiten, cijfers en rationele argumenten produceert? Haar verbeeldingsniveau tegen het jouwe is slechts een welles-nietes spelletje.
Zij schendt de meest belangrijke argumentatieregel: wie stelt bewijst. Want ze dwingt jou om het tegendeel te bewijzen – en dat vereist veel werk – vooral voor ontoetsbare uitspraken. Lekker lui van Marbe, want ze laat haar argumentatiehond voor je deur schijten en jij mag het opruimen.
Factcheckers zijn nodig
Volgens haar is de factchecker paternalistisch – dus alweer een ad hominem:
“Erger dan de schijn van objectiviteit is het paternalisme van de factchecker. Denkt hij werkelijk dat nieuwsconsumenten niet in staat zijn onwaarheden te herkennen? Denkt hij soms dat alleen zwakkeren van geest op populisten stemmen? Niet zelden beweert een factchecker dat zijn werk manipulatie ontmaskert. Maar wie meent dat in een vrije samenleving vol informatie, kiezers zichzelf niet tegen manipulatie kunnen beschermen (als ze dat al willen), heeft zelf een gekleurde kijk op de feiten.”
Volgens Marbe valt de leugen snel door de mand. Niets is minder waar en laten we naar drie voorbeelden kijken.
Herinner je Tariq Ramadan? Henk Krol van de Gay Krant beluisterde Ramadan’s Franstalige bandjes en concludeerde: Ramadan spreekt met dubbele tong; voor Westerlingen speelt hij de verlichte moslim, maar voor moslims is hij radicaal. Ramadan moest hangen. Maar de gemeente Rotterdam vertaalde de bandjes en concludeerde dat Krol uit de context citeerde, dat Ramadan’s uitspraken vrijwel identiek zijn. Marbe, Max Pam, Carel Brendel, Amanda Kluveld en anderen trokken ten strijde, maar zij logen met ware feiten. Want zij hamerden op Krol’s correcte vertaling, maar verzwegen dat hij de dubbele tong niet had bewezen.
Simon Admiraal is het tweede voorbeeld. Hij loog dat Tariq Ramadan ‘omgekeerde integratie’ wilde, islamisering. Is Simon Admiraal door de mand gevallen? Nee.
Paul Brill is het derde voorbeeld. Hij zoog een feitelijk en volkenrechtelijk onjuist verhaal uit zijn duim, dat de Koerden een groter recht op een staat hebben dan de Palestijnen. Is Brill door de mand gevallen? Nee.
Deze drie voorbeelden tonen aan dat Marbe alweer aan het fabuleren is geslagen. Want ze beweert dat liegende opinieschrijvers door de mand vallen, maar we hebben slechts haar verbeeldingsniveau als bewijs. Ondertussen zuigen de bovenstaande schrijvers nog steeds uit hun duim. Max Pam heb ik nog recentelijk betrapt.
Als jij naar de slager gaat en rundvlees vraagt, ben je dan verplicht te controleren dat het geen paardenvlees is? Nee, dat doen de vleescheckers. Op dezelfde manier is het niet jouw taak om de krant en de politici te controleren. Dit is werk voor factcheckers. Ze zijn dus niet paternalistisch, maar nodig.
In conclusie
Met duimzuigerij verdedigt Marbe de duimzuigerij. Stijl en emoties overtuigen wel, maar om verkeerde redenen. Je wilt een waarschijnlijk verhaal horen. Je wilt feiten en toetsbare argumenten, ook als fair play voor de tegenstander. Anders open je de columnistenkaste voor charlatans, zich suf charmerend naar de top. En dat wil je niet in een gezond debat.
Geredigeerd door Pascale Esveld
Met duimzuigerij verdedigt Marbe de duimzuigerij.
Mooi beargumenteerd!
Ooit hadden we wetenschap. Daar werd de westerse wereld groot van. Dan begon je met een paar aannames, en kwam je na ‘gedoe’ op iets nieuws. Daar zat dan een leger van lieden omheen, die de aannames grondig bekeken, de feiten checkten, en de consistentie van de logica bekeken. Het eindresultaat heette dan voorlopige waarheid,
Voor de journalistiek gold ook zoiets. Van feiten en moraal maak je een verhaal. En sinds Joris’ Luijendijk “Het zijn net mensen” werd de manipulatie weer eens goed bestudeerd.
Gelukkig heeft Nederland tegenwoordig een beter criterium: “Mezelf!”. Dat maakt een lang verhaal kort, en staat garant voor kwaliteit. Als vrouw heb je het dan makkelijk. Je volgt gewoon de golven van je eisprong, en dan komt het vanzelf goed. Zeker als je een geweldige persoonlijkheid hebt! Wat is er dan beter dan je eigen gevoel?!
Aldus spruiten de Blavatski-Marbe’s uit de grond. Je graait de feiten blindelings van de grond, en boetseert die dan met je verrukkelijke persoonlijkheid tot een fleurige stralenkrans van flonkerende nonsensjes, en ziet dan de goudstukken weer op je bankrekening verschijnen. Orakel loont, en het leven lacht je toe. De boodschap: Mezelf, jongens, what else? Het is een soort mentale porno.
linkse jaloezie schijnt zo te zien heel lelijk te zijn