Palestijnse rechten zijn geen partijkwestie

Toen ik het stuk van Pieter Klok las over de motie van Kati Piri tijdens het oprichtingscongres van de nieuwe fusiepartij PvdA-GL, moest ik denken aan Hans Kohn. Deze Joodse denker nam in 1929 ontslag uit de zionistische beweging in Palestina. Zijn verklaring was vlijmscherp: ‘We zijn al twaalf jaar in Palestina zonder ooit serieus geprobeerd te hebben de instemming van de inheemse bevolking te verkrijgen. We vertrouwden volledig op de militaire macht van Groot-Brittannië. Twaalf jaar lang deden we alsof de Arabieren niet bestonden en voelden we opluchting als we niet aan hun bestaan werden herinnerd.’

Die houding is terug. Klok presenteert het debat over de motie als een interne strijd tussen politieke facties. Een pijnlijk dilemma, zo suggereert hij, dat om een compromis vraagt. Alsof het hier simpelweg draait om partijpolitieke evenwichtskunst. Maar Klok vergeet een derde partij. De Palestijnen zelf. Net als in 1929 lijken zij in Kloks redenering afwezig. Westerlingen bepalen wat er met de Palestijnen gebeurt en leggen hen hun besluit vervolgens op.

Zijn pleidooi voor een compromis klinkt empathisch, maar is misplaatst. Compromissen zijn zinvol bij beleidsverschillen, niet bij misdrijven. Compromissen zijn alleen mogelijk als de waarheid in het midden ligt, niet wanneer fundamentele rechten op het spel staan. Stel dat de helft van een politieke partij pleit voor het vergassen van de Friezen. Zou Klok dan ook een compromis bepleiten? De Nederlandse wet verbiedt dat. Net als het internationaal recht genocide, apartheid en koloniale overheersing verbiedt. Dat zijn grenzen. Die onderhandel je niet weg. Als iemand een vrouw in een steegje hoort schreeuwen, drie mannen haar tegen de muur drukken terwijl ze debatteren of ze haar zullen verkrachten, zou hij dan zeggen dat de mannen ‘er samen uit moeten komen’?

Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) oordeelde in 2024 dat staten de Israëlische bezetting niet mogen erkennen of ondersteunen. Dit geldt ook voor handelsrelaties en diplomatieke betrekkingen die de bezetting in stand houden. De verplichting geldt niet alleen voor regeringen, maar óók voor politieke partijen. Nederland bevestigde dat zelf. Tijdens de ICJ-zittingen stelde het dat Israëls bezetting een schending is van het verbod op geweld en dat de Israëlische nederzettingen neerkomen op oorlogsmisdaden. In de ICJ-procedure bevestigde Nederland nog iets: volkeren onder bezetting hebben het recht zich gewapend te verzetten. Hoe kan een Nederlandse partij dan tegelijkertijd overwegen om wapens te leveren aan de bezetter?

Al in 2013 waarschuwde de Adviesraad Internationale Vraagstukken dat structurele schendingen van het recht consequenties moeten hebben: geen import van nederzettingenproducten, beperkingen op samenwerking. In 2024 ging de raad verder: erken de Palestijnse staat en leg sancties op aan wie betrokken is bij de instandhouding van de bezetting.

Hoogleraren, onder wie André Nollkaemper, bevestigen dit. Nollkaemper was juridisch adviseur van het kabinet en decaan van de rechtenfaculteit aan de UvA. Hij stelde dat: ‘Israël al decennia een illegale bezetting uitvoert van een land en een bevolking dat haar niet toekomt en daarmee op een dagelijkse basis de levens van miljoenen Palestijnen verwoest, zonder enig uitzicht op verbetering… Illegale bezetting, apartheid en ontkenning van zelfbeschikking normen zijn die zich primair richten tot Israël, maar niet alleen. Andere staten en de internationale gemeenschap moeten zich onthouden van alles wat het voortbestaan van de situatie steunt, en moeten actief samenwerken om de situatie te beëindigen.’

Israël bombardeert nu Iran. Volgens VN-experts is dat een flagrante schending van het internationaal recht. Zij wijzen op de noodzaak om de lopende internationale procedures tegen Israël wegens genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid te respecteren. De procedure legt een absolute en niet-afwijkende verplichting op om een staat die wordt beschuldigd van gruweldaden niet te erkennen, er handel mee te drijven, geen hulp te verlenen of bij te staan. ‘Het stoppen van de wapenleveranties aan Israël is de eerste stap om terug te keren naar vrede en stabiliteit in de regio,’ aldus de experts.

Het Westen is niet de eigenaar van de wereld. Het kan niet, zoals in 1929, fundamentele juridische normen negeren, het bestaan van de Palestijnen ontkennen en hun rechten schenden onder het mom van partijpolitieke compromissen tussen westerlingen onder elkaar.