Martin Bosma gebruikt in zijn boek[1] een aantal autoriteitsdrogredenen (ad verecundiam). Ik zal vandaag één van deze drogredenen bespreken. Het gaat om één van de openingscitaten van het boek, afkomstig van Ronald Reagan: “Het probleem met onze linkse vrienden is niet dat ze dom zijn, maar juist dat ze te veel dingen denken te weten die helemaal niet waar zijn.”[2] Ik zal eerst de ad verecundiam uitleggen en daarna Reagan’s citaat bespreken.
“Er is sprake van argumentatie op basis van autoriteit als een uitspraak wordt verdedigd door te wijzen op het feit dat een gezaghebbende persoon of instelling hem onderschrijft:
A zegt dat P
Dus: P”[3]
Niet alle argumenten op basis van autoriteit zijn een drogreden. Een rechter gelooft een getuige-deskundige over allerlei dingen. Politici nemen besluiten aan de hand van wetenschappelijke rapporten, zelfs als de politici niks van de rapporten begrijpen.
In feite komt onze kennis voor het overgrote deel van anderen. 1 + 1 = 2 is zo omdat de juf het zei. Zelfs de Nobelprijs winnende wetenschappers geloven misschien meer dan 99% van hun voorgangers op hun woord. In rechtspraak, vooral in de Angelsaksische, beroept men zich op uitspraken van eerdere rechters.
De bewering van een deskundige is slechts acceptabel in de afwezigheid van een beter argument voor het tegendeel. Bijvoorbeeld als iemand zich beroept op een middeleeuwse wetenschapper om te bewijzen dat de Aarde vlak is, kan ik met een paar eenvoudige empirische experimenten aantonen dat de Aarde rond is.
De stelling van een autoriteit moet aan bepaalde eigenschappen voldoen om het als goed argument te accepteren:
(1) De deskundige is deskundig op het terrein van het argument. Een olympisch-kampioen schaatsen, die in een reclame een hypotheek adviseert, is niet bij voorbaat de juiste deskundige op het gebied van hypotheken. Maar als ik Einstein over natuurkunde citeer, dan is Einstein de juiste autoriteit. Om te bepalen wie een deskundige is, gebruiken we deze keer een andere drogreden, de ad populum: Een deskundige is vooral een deskundige omdat hij/zij als deskundige wordt geaccepteerd door een voldoende aantal andere deskundigen, die op hun beurt voor dezelfde reden als deskundig worden beschouwd. Dus ook een cirkelredenering. Dit gaat soms heel fout. Het waren de meest vooraanstaande wetenschappers die de ideeën van Copernicus als logische absurditeiten hebben verworpen en de Britse Academy of Science maakte Van Leeuwenhoek belachelijk. De Volkskrant heeft geen van mijn ingezonden stukken gepubliceerd, niet omdat de stukken niet goed zijn, maar omdat de redactie dom is. Laten we hopen dat ze dit niet lezen, want anders kan ik elke hoop opgeven.
(2) De deskundige moet zich verdiept hebben in het onderwerp van discussie. Als ik zeg dat E=mc2 en citeer Einstein, dan is hij diegene die zich in de relativiteitstheorie heeft verdiept en verstand van de bepaalde formule heeft. Ik doe het echter fout als ik een skileraar van Alpine Skiën over langlauf of schansspringen citeer.
(3) De stelling van de deskundige is door voldoende andere deskundigen geaccepteerd. Als ik Nobelprijswinnaar X citeer over onderwerp Y is mijn argument een ad verecundiam als er een andere Nobelprijswinnaar ook over Y heeft geschreven, met een verschillende opinie. Als de andere wetenschappers fifty-fifty over de twee stellingen zijn verdeeld, dan kan ik mijn deskundige X niet als argument aanvoeren.
Wanneer is het zeker ad verecundiam?
Als de stellingen van een deskundige door andere deskundigen zijn weerlegd. Behalve zijn geniale inzichten was Einstein veel meer fout dan correct. Als ik één van zijn foute inzichten citeer, dan ben ik bezig met een ad verecundiam.
Als de deskundige op een andere terrein deskundig is dan in het domein van het argument. Het is een ad verecundiam om Einstein over het bestaan van God te citeren. Want Einstein heeft geen enkele wetenschappelijk bewijs geproduceerd voor het bestaan van God. Trouwens, voor de mensen die geloven dat Einstein in God geloofde, lees deze brief waar hij religie een “childish superstition” noemt.
Hier zijn wat uitzonderingen te bedenken.
Stel je bijvoorbeeld voor dat we met een kleine groep mensen een natuurramp overleven die alle andere mensen doodt. Tussen de overlevenden is er een olympisch kampioen schaatsen en voor de rest zijn ze allemaal drugsverslaafden die de kleuterschool niet hebben afgemaakt. Als geen van de aanwezigen kan aantonen dat hij/zij een scherpere geest heeft, is het slimmer om de schaatser als leider te kiezen en zijn ideeën over “wat nu” te volgen. Dat voor allerlei redenen, bijvoorbeeld voor het feit dat sport de mens intelligenter maakt en om olympisch kampioen te worden moet je niet alleen goede spieren hebben, maar ook een bepaalde psychische instelling, discipline en intelligentie over allerlei dingen. Er zijn verschillende soorten intelligentie in een olympisch kampioen aanwezig.
Dus evolutionair gezien zit er een bepaalde logica in het volgen van succesvolle en beroemde mensen, ongeacht waar zij succesvol in zijn. Daarom trappen we ook in reclame. Maar dat is niet voldoende en kan ook niet doorslaggevend zijn. Het is bijvoorbeeld een ad verecundiam dat de Volkskrant het opiniestuk van Robert de Niro over 9/11 heeft gepubliceerd en niet mijn stuk, dat veel relevanter was.
Uit het bovenstaande is het evident dat het citaat van Ronald Reagan een ad verecundiam is.
Martin Bosma citeert zelfs Bill Clinton afkeurend. Dus slechts het feit dat Reagan een Amerikaanse president was, is onvoldoende om te garanderen dat zijn woorden bij voorbaat juist zijn.
Reagan is geen deskundige op dat gebied. Hij heeft economie en sociologie op het Eureka College gestudeerd, maar heeft geen academische titels. Op Wikipedia lezen we dat hij niet echt intellectueel was:
“President Reagan stond niet bekend om zijn leeshonger. De krant begon hij traditioneel met de cartoons. Naar eigen zeggen vond hij het niet nodig zijn meningen en standpunten tijdens zijn presidentschap verder aan te scherpen door te lezen.”
Reagan heeft ook geen onderzoek gepubliceerd waaruit zou blijken dat “onze linkse vrienden” meer dan onze rechtse vrienden in mythes zouden geloven.
Het is weliswaar waar dat moderne wetenschap aantoont dat mensen blind zijn voor de drogredenen van hun favoriete kandidaat en de drogredenen van hun opponent makkelijker ontdekken. En mensen niet van politieke overtuigingen veranderen als ze geconfronteerd worden met feiten. Daarover zijn verschillende onderzoeken geweest.[4] Maar dat geldt zowel voor “onze linkse vrienden” als voor onze rechtse vrienden.
Reagan’s stelling was slechts een oneliner in een speech. Het was geen conclusie van een onderzoek, of van een onderbouwd rationeel argument.
Het citaat van Reagan kan ons op een andere manier op het verkeerde been zetten:
In Amerika hebben citaten van oude presidenten en van de Founding Fathers dezelfde cultstatus als de Bijbel. Deze citaten worden regelmatig als autoriteit gebruikt, alsof ze een diepere waarheid vertellen. En soms doen ze dat ook. Een paar van mijn favorieten:
“Democracy is two wolves and a lamb voting on what to have for lunch. Liberty is a well-armed lamb contesting the vote!”, Benjamin Franklin
“All wars are follies, very expensive and very mischievous ones. In my opinion, there never was a good war or a bad peace. When will mankind be convinced and agree to settle their difficulties by arbitration?”, Benjamin Franklin
“Justice is as strictly due between neighbor nations as between neighbor citizens. A highwayman is as much a robber when he plunders in a gang as when single; and a nation that makes an unjust war is only a great gang.”, Benjamin Franklin
Deze cultstatus van dit soort citaten slaat langzamerhand ook naar Nederland over. Maar ze hebben ten minste twee nadelen:
Het eerste nadeel is dat je deze citaten, zoals de Bijbel, voor alle mogelijke argumenten kan gebruiken; je kan er alle kanten mee op. Je kan daardoor altijd citaten van Amerikaanse presidenten vinden, die iets negatiefs over onze rechtse vrienden zullen zeggen.
Het tweede nadeel is dat alle citaten, ook de evidente drogredenen, zoals de ad hominem van Reagan, kritiekloos worden geslikt. Onoplettende lezers kunnen gemesmeriseerd raken voor de verkeerde redenen.
Zie ook mijn vorige blog waar Bosma een ad verecundiam gebruikt in zijn citaat van Churchill.
[1] M. Bosma, De schijn-élite van de valsemunters : Drees, extreem rechts, de sixties, nuttige idioten, Groep Wilders en ik. Amsterdam: Bakker, 2010.
[2] Originele citaat: “The trouble with our liberal friends is not that they are ignorant, but that they know so much that isn’t so.”
[3] P.J. Schellens, “De argumenten ad verecundiam en ad hominem : aanvaardbare drogredenen?,” in Argumentum ad hominem; [red. F.H. van Eemeren … et al.]. Speciaal nr. van: Tijdschr. taalbeheers.: (1991), p.135.
[4] Zie bijvoorbeeld:
I. Herbert, “This is Your Brain on Politics”, 2008
J. Keohane, “How Facts Backfire, Researchers discover a surprising threat to democracy: our brains”, Boston Globe, 14 juli 2010
S. McNerney, “Psychology’s Treacherous Trio: Confirmation Bias, Cognitive Dissonance, and Motivated Reasoning”, 7 september 2011
ScienceDaily, “Emory Study Lights Up The Political Brain”, 31 januari 2006
T. Rees, “How to win elections by changing beliefs in God”, 13 november 2010
Geredigeerd door Pascale Esveld
Hoe zou het komen dat Ronald Reagen de meest populaire president ooit is geworden in de VS?
Toch niet omdat hij links Amerika heeft geschoffeerd.
Daar is dus meer voor nodig.
Hij was ervaren, liet zich niet van de wijs brengen en had een goede timing.
Ooit zullen de kranten vechten om jouw artikelen Mihai.
Je haalt het citaat van Reagan uit de context waarin het door Bosma is gebruikt. Het is niet duidelijk of hij het hier als argument gebruikt of als steun voor zijn visie. Hoe dan ook, het is een subjectieve bewering die gedaan wordt door een politicus, die niet pretendeert absolute waarheid te zijn, zoals bijvoorbeeld de teksten in de Koran.
Het is mij duidelijk dat je lieden die je niet bevallen probeert te beschadigen door een citaat te nemen uit een publicatie en dat citaat af te kraken. Alleen zou je dat dan niet moeten doen zoals hierboven. Je pakt een citaat, zegt dat het een drogreden is, en dan volgt er een ellenlange verhandeling over wat voor klasse onjuiste redenering het is. Het eerste, het is een drogredenering, maak je niet geloofwaardig, het tweede, de uitleg, is niet van belang om je punt duidelijk te maken. Hoe meer uitleg je nodig hebt, des te zwakker wordt je bewering.
Reinejragalo denkt dat de kranten eens zullen vechten om dit soort verhalen, ik ben bang dat die kranten eerder zullen vrezen dat de meeste lezers na enkele regels afhaken wegens te ingewikkeld, te lang en te oninteressant.
@Hans
Als hij niet als ondersteunend argument gebruikt, dan moet ie het niet gebruiken. Hij moet zijn visie geven en klaar, niet de lezers manipuleren met citaten van beroemde mensen. Want hier is geen bierreclame. Hiermee schaadt hij mijn gerechtvaardigde belangen.