Politiek gaat niet om de macht

Iemand vertelde net dat binnen de politiek om macht draait. Onjuist. Toen ze Richard Nixon op een inbraak hebben betrapt, wat heeft hij gezegd? “Tja, jongens, politiek draait om de macht.” Nee, dat heeft hij niet gezegd. En toen ze hem op leugens hebben betrapt? “Wat is het probleem jongens? Politiek draait toch om de macht?” Dat heeft hij ook niet gezegd. Zelfs na zijn ontslag, heeft hij geen macht benoemd als smoes voor zijn daden.

We staan de politici niet toe om te liegen, om aan de macht te komen. Ze mogen ook niet met een machinegeweer de Tweede Kamer binnen gaan en hun tegenstanders uitroeien. Ze mogen ook geen stemmen kopen. En in de Tweede Kamer gaan ze debatteren – ze mogen elkaar niet slaan.

Dus hoezo draait het om de macht?

Nou weet ik dat sommige politici – misschien zelfs de overgrote meerderheid – door macht zijn gedreven. Maar dat kan niet het doel van de politiek zijn.

Precies zoals andere functies binnen de maatschappij. Het interesseert je niet welke privé-doelen de chirurg heeft. Misschien wil hij rijk worden, of geld hebben om kinderen in Afrika te helpen, of wil hij veel vrouwen, of wil hij mensen uit hun leed helpen. Zijn motivatie om chirurg te zijn is volstrekt irrelevant. Jij beoordeelt hem op zijn chirurgische kwaliteiten. Jij spreekt hem aan op de kwaliteit van zijn operatie. Stel je voor dat je op de operatietafel ligt, met een appendicitis. De chirurg daarentegen amputeert je een been. Als jij verontwaardigd reageert, zegt hij: “Geneeskunst gaat toch om geld? Ik krijg veel meer geld voor een beenamputatie dan voor een appendectomie.” Zou je hem een goede chirurg vinden?

We hebben functies in de maatschappij. Als we vooruit willen gaan, dan dienen we de beoefenaars van die functies te beoordelen voor het uitoefenen van die functies. Hun reden om die functies te beoefenen is volstrekt irrelevant. We bestraffen hen als ze het doel van hun functie schenden om andere doelen te bereiken. We bestraffen slagers die hormonen in vlees doen. We belonen hen als ze hun taak goed doen.

We bepalen het doel van een beroep, door de beoefenaars te belonen of te bestraffen voor de resultaten. En de resultaten hebben te maken met vooruitgang. Als zij hun functie goed beoefenen, gaan we als maatschappij vooruit. Als zij hun privé-doelen boven hun functie zetten, dan gaat de maatschappij achteruit.

Nou weet ik dat we niet in hun hoofd kunnen kijken. Privé kunnen ze heel andere doelen hebben dan het doel van hun functie. Dat is irrelevant. Wat wij beoordelen is of zij bepaalde resultaten leveren, volgens bepaalde procedures.

Hetzelfde geldt voor een politicus. De politicus is zoals een loodgieter, die een dienst moet leveren. De politicus moet zorgen dat Nederland vooruit gaat, dat de economie floreert, dat we allerlei andere dingen hebben, zoals kunst, vervoer, wetenschap, gezondheidszorg, en veel andere dingen.

Daarom slaat bijvoorbeeld Afshin Ellian de plank mis. Hij noemde Maxime Verhagen de grootste denker binnen CDA omdat hij een ‘machtscentrum’ wist te creëren en anderen kon overtuigen. Nee – zeg ik – het gaat noch om overtuigen, noch om macht. Het gaat in argumentatie om waarheidsvinding, niet om overtuigen. Het gaat in politiek om vooruitgang voor het land.

En wie daarover iets anders beweert, mag je van mij op zijn bek slaan, maar stiekem dat je niet gepakt wordt. Immers het komt overeen met zijn argument.