Mag Breivik de rechtbank niet erkennen?

“Ik erken deze rechtbank niet, omdat u uw mandaat hebt gekregen van de Noorse politieke partijen die het multiculturalisme steunen”, vertelde Breivik de rechters. Een heel interessante vraag: met welk recht mag de maatschappij gedragsregels aan een individu opleggen?

Stel je voor, je wordt 18 jaar oud en je realiseert je dat je geen enkele plicht hebt om de wetten te volgen. Waarom zou de groep gerechtvaardigd zijn om zijn gedragsregels aan jou op te leggen en jij niet gerechtvaardigd zijn om jouw gedragsregels op te leggen aan de groep?

We kennen meer voorbeelden. Mohammed Bouyeri – de moordenaar van Theo van Gogh – erkende de rechtbank niet. Milosevic ook niet. In deze drie gevallen vinden we dat deze drie personen geen argument hebben. Maar er zijn ook andere gevallen denkbaar:

Voorbeeld 1:

Stel je bijvoorbeeld voor dat je een minderjarig meisje bent in een dorp in Afghanistan en dat je verkracht wordt door een pedofiel. Stel je voor dat de rechtbank je tot steniging veroordeelt. Heb je een plicht om de rechtbank te erkennen en jezelf te laten stenigen?

Voorbeeld 2:

Stel je voor dat je een Jood zou zijn tijdens Nazi Duitsland. Het is bekend dat de Jodenvervolging tot in het kleinste detail in de wet was vastgesteld. Ben je als Jood verplicht om een nazi-rechtbank te erkennen en jezelf te laten uitroeien?

Voorbeeld 3:

Stel je voor je bent een homo in Iran. Ben je verplicht om de rechtbank te erkennen, die jou de doodstraf oplegt?

Voorbeeld 4:

Alan Turing – ja de grootste Britse wiskundige – was in Groot-Brittannië voor homoseksualiteit veroordeeld. Hij mocht kiezen tussen chemische castratie en gevangenisstraf. Was Alan Turing verplicht om zijn straf te ondergaan, of was hij gerechtvaardigd om de rechtbank te betwisten?

Voorbeeld 5:

Een paar dagen geleden heeft Europese Hof voor de Rechten van de Mens Duitsland in gelijk gesteld in een rechtszaak aangespannen door een man, die veroordeeld was voor een seksuele relatie met zijn zus. Het blijkt dat de meerderheid van de Europese landen dit soort vorm van vrijwillige incest verbieden. Waarom zou deze Duitser de Duitse rechtbank erkennen?

Voorbeeld 6:

Denk aan de Franse revolutie, aan de Arabische lente of aan de revoluties in Oost-Europa. Hier is een groep mensen, die de wetten niet meer erkent en het hele systeem omver werpt. Ik heb meegedaan met de anticommunistische revolutie in Roemenië en ik weet dat ik het systeem en een gedeelte van haar wetten niet erkende. Bijvoorbeeld als ik betrapt op diefstal zou zijn geweest, zou ik een straf van de rechtbank gerechtvaardigd vinden. Maar als ik veroordeeld zou zijn omdat ik een mop over de dictator had verteld, zou ik de rechtbank ook niet erkennen.

Voor zover dat ik het weet zijn er geen critici in de wereld geweest, die zouden zeggen dat wij geen vrijheid hadden om in opstand te komen tegen de dictator Ceausescu. En zelfs als een buitenlander mij zou hebben verteld dat ik niet in opstand mocht komen, zou ik beantwoorden: “bemoei je met je eigen zaken.” En als een Roemeen mij zou hebben proberen tegen te houden, zou ik me vrij voelen om die Roemeen te doden.

Andere voorbeelden

Zie Stephen Gough, de slurpatokrasser, Mohammed Merah, en Osama bin Laden.

Gebrekkige kennis

Stel je voor dat je een opstand tegen een dictatuur acceptabel vindt. Ik vind bijvoorbeeld de voorbeelden 1, 2, 3 en 6 evidente voorbeelden waar opstand gerechtvaardigd is. Als ik bijvoorbeeld een minderjarig verkracht meisje zou zijn, zou ik geen enkel plicht hebben om mijzelf te laten stenigen. Sterker nog ik zou vrij zijn om me met geweld te verzetten. En als het niet anders kan, zou ik ook vrij zijn om de hele groep te doden, de groep die mij zou willen stenigen; ongeacht of het een dorp is, een land of de hele wereld.

Het probleem van een opstand is dat we gebrekkige kennis hebben. Wanneer is het een dictatuur een dictatuur en wanneer is een regime gerechtvaardigd? Neem Breivik bijvoorbeeld. Hij is waarschijnlijk psychisch normaal en hij gelooft alsnog dat het regime een van zijn fundamentele rechten schendt, dat er geen andere mogelijkheid bestaat dan gewelddadige opstand. Mijn stelling is dat tussen de gedachtegang van Breivik en mijn gedachtegang tijdens de Roemeense revolutie geen enkel verschil bestaat (op het eerste gezicht). Het is dus mogelijk om rationeel te zijn, psychisch gezond, en alsnog tot de conclusie te komen dat een systeem een dictatuur is, waartegen gewelddadig verzet gerechtvaardigd is, ongeacht of het systeem gerechtvaardigd is of niet.

Aantal deelnemers is irrelevant

Is er een verschil tussen het feit dat Breivik alleen was en ik met een groep? Nee. Immers als je het verkrachte meisje in Afghanistan zou zijn, zou je nog steeds gelijk hebben om in opstand te komen, ook als het hele land of de hele wereld gelooft dat jij gestenigd dient te worden. Zie ook mijn blog “Doodslag voor Waarderelativisme”.

Stel je voor dat de moslims in Nederland ooit een meerderheid worden, een revolutie plegen en een dictatuur invoeren. Is hun revolutie gerechtvaardigd? Nee. Dus het aantal mensen dat gelooft dat opstand gerechtvaardigd is, is geen goed criterium om de opstand te rechtvaardigen.

Tegen opstand

Dus de vraag is of je ooit vrij bent om de wetten te betwisten en in welk geval? Er zijn mensen – zoals Edmund Burke, die elke opstand verwerpen. Burke meende dat als een systeem slecht is, dan moet je het systeem langzaam veranderen, millimeter bij millimeter.

Aan de ene kant zit er wat in. Immers, een vreedzame verandering kost geen mensenlevens. En er is ook een goed argument voor millimetrische veranderingen. In feite doen we dat met pilotprojecten; we experimenteren met een maatregel en kijken of de maatregel in de praktijk net zo goed werkt als op papier. Pas als de maatregel goede resultaten boekt, gaan we hem invoeren. Zie bijvoorbeeld het experiment met 130km/uur snelwegen.

We zouden zelfs kunnen zeggen dat Engeland dezelfde democratische veranderingen heeft bereikt als Frankrijk, maar zonder revolutie. Het is dus maar de vraag of langzame veranderingen niet beter zijn dan revoluties.

Maar aan de andere kant, werkt dit in het voordeel van de onderdrukkers. Immers, alle dictators kunnen roepen langzaam moet veranderen, zonder gewelddadige opstand, als je de dictatuur niet leuk vindt. En ondertussen zorgt de dictator dat er geen verandering komt en wie anders denkt verdwijnt.

Precies dezelfde argument gebruiken de aanhangers van de verlichte-dictators-theorie. Zij brengen dictators in het zadel of steunen dictators in bepaalde landen met de smoes dat deze verlichte dictators zijn, die het land millimeter bij millimeter zullen veranderen. En ondertussen worden de aanhangers van deze theorie heel rijk door de roof die hun ‘verlichte’ dictator op zijn eigen bevolking pleegt.

Een model voor opstand

Wanneer mag je je tegen een systeem of tegen regels in een systeem verzetten?

De Hemelpositie

Stel je voor dat je een lichaamsloze geest bent, ergens in de hemel voordat je geboren bent en je wilt een contract afsluiten met alle andere mensen. Je bent in een debat- en onderhandelkamer en je debatteert en onderhandelt met de rest van de toekomstige wereldbewoners welke gedragsregels, welke (morele) wetten op aarde moeten gelden om je leven zinvol te maken. Je weet echter niet van tevoren in welk lichaam je geboren zult worden. Je kan een man of vrouw zijn, blank of zwart, gelovig of atheïst, rijk of arm, slim of dom, superfit of (geestelijk) gehandicapt. Je weet dus absoluut niks van de toekomstige toevallige eigenschappen; immers moraal is schuw voor willekeur. Ik heb de Hemelpositie hier uitgebreid uitgelegd.

De gekozen regels zijn regels in overeenkomend met ons overlevingsinstinct; regels die levens verlengen en fundamentele biologische en psychologische behoeftes (biopsyx) bevredigen.

De Hemelpositie is belangrijk om te bepalen welke gedragsregels gerechtvaardigd zijn en welke niet. Als een wet of een morele regel overeenkomt met een gedragsregel dat je vrijwillig zou accepteren in de Hemelpositie, dan is deze gedragsregel bindend.

Deze bindendheid is geen alles of niets toestand. Sommige regels zijn meer bindend en anderen minder. Hun bindendheid is afhankelijk van de zekerheid die we hebben dat ze overeen komen met de regels in het oorspronkelijke contract.

Voor sommige regels is het evident dat zij overeenkomen met ons overlevingsinstinct en met het bevredigen van biopsyx. Het verbood op moord, roof e.d. verlengen levens. De wet die ons dwingt om aan de rechterkant van de weg te rijden, is ook bindend, want als we aan beide kanten zouden rijden, zouden er meer doden vallen.

Andere regels zijn minder evident. Het is misschien niet wetenschappelijk aan te tonen dat een inkomstenbelasting van 30% de levens meer of minder verlengt dan 31% belasting. Noch is het misschien aan te tonen of er meer of minder biopsyx worden bevredigd.

Deze wetten zijn bindend zolang ze geen biopsyx schenden. Bijvoorbeeld de wetten tegen homoseksualiteit in de tijden van Alan Turing, of de Europese wetten tegen vrijwillige incest met volwassen familieleden schenden fundamentele behoeftes van homoseksuelen of van mensen die met hun broers seks willen hebben. Dus Alan Turing was niet verplicht om zich aan die wetten te onderwerpen. Als hij asiel kon krijgen in een ander land, dan was hij volstrekt vrij om te vluchten.

Maar was Turing vrij om geweld te gebruiken? Dat weet ik nog niet. Het is echter evident dat het verkrachte meisje in Afghanistan zich met geweld mag verzetten. Immers haar leven is in gevaar. Hetzelfde geldt voor de voorbeelden 1, 2 en 3.

Het hele systeem

We moeten ook rekening houden met het volledige systeem. Als er slechts een paar foute regels bestaan, dan is opstand minder gerechtvaardigd. Als er vreedzame manieren bestaan om het systeem binnen een redelijke tijd te veranderen, dan is opstand ongerechtvaardigd. Maar als het systeem als geheel systematisch biopsyx schendt, dan is opstand meer gerechtvaardigd dan niet. Er is dus geen duidelijk punt waar opstand gerechtvaardigd is.

Sommige systemen zijn evident fout. Het is evident dat de dictaturen in Oost-Europa, in de Arabische landen of tijdens Nazi-Duitsland als systeem in hun geheel fout waren en dat ze veel biopsyx schonden.

Voorzichtigheid

Omdat we een beperkt kennisvermogen hebben, dienen we daarmee rekening te houden. Het is beter om een bepaalde mate van onderdrukking te accepteren, dan met een verkeerd argument andere mensen te doden.

Je buurman zou bijvoorbeeld ook kunnen geloven dat we in een dictatuur leven, en geloven dat een aanslag gerechtvaardigd is, of denken dat jij een dergelijke dictatuur in leven houdt. Je wilt niet dat je buurman jou opblaast. Je verwacht dat hij heel sceptisch en heel kritisch naar zijn eigen wereldbeeld kijkt. En pas als hij een hoge mate van zekerheid heeft, pas op dat moment mag hij zich tegen jou verzetten – als jij de dictator zou zijn, of als jij een tiranniek regime in leven houdt.

Als jij van je buurman dat verwacht – dat hij zijn gedachten heel streng controleert voordat hij in opstand komt – dan heb je zelf ook dezelfde plicht om opstand zoveel mogelijk uit te stellen. Je moet goed kijken hoeveel gedragsregels jouw biopsyx schenden en in welke mate. Maakt het systeem je leven vele jaren korter?

In het kort

Hoe evidenter een gedragsregel biopsyx schendt, hoe minder bindend het is, en hoe gerechtvaardigder je bent om de regel te schenden of je ertegen te verzetten. De bindendheid is dus relatief, niet absoluut. Als de regels je leven in gevaar brengen, dan heb je ook meer vrijheid om geweld te gebruiken. Hoe meer van dit soort regels een systeem heeft, hoe minder legitiem het systeem wordt. We moeten de regels vanuit de Hemelpositie evalueren en kijken of we in de Hemelpositie zouden willen dat deze regels aan anderen opgelegd worden en of wij een contract vrijwillig zouden ondertekenen waarin we ons binden om deze regels te respecteren.

Breivik

Als je het boek van Martin Bosma leest, zie je dat hij gelooft dat alle lagen van de maatschappij geïnfiltreerd zijn door linkse-kerkers. Hij ziet ze overal krioelen – in kranten, universiteiten, regering. Overal. Ik zie ook andere Wilders-fans of rechtse types die zich onderdrukt voelen en soms zelf suggereren dat er een opstand komt als zij hun zin niet krijgen. Wilders gelooft ook dat Nederland in de toekomst een sharia-staat wordt, met stenigingen en alles. Breivik spreekt ook op een recht op een eigen identiteit en gelooft dat deze identiteit bedreigd is door multiculturalisme. Hebben deze mensen dan het recht op opstand?

Om die vraag te beantwoorden zou men de volgende vragen moeten beantwoorden:

(1)   Wat zou men in de Hemelpositie denken?
(2)   Bestaat er een identiteit?
(3)   Is de behoefte aan deze identiteit onderdeel van de fundamentele biologische en psychologische behoeftes?
(4)   Zo ja, heeft deze behoefte voorrang op andere behoeftes?
(5)   Is er een islamitische invasie?
(6)   Wat is de kans dat de moslims een meerderheid worden en dat zij de democratische rechtsstaat in een sharia-dictatuur veranderen?
(7)   Is er geen vreedzame manier om het doel van Breivik binnen een redelijke tijd te realiseren?

Zie bijvoorbeeld dat Noorwegen een van de hoogste rule of law index in de wereld heeft:

[widgetkit id=4642]