In het debat met Thierry Baudet, waarschuwde Mark Rutte terecht voor het Russische gevaar. Putin – zegt hij – viel Georgië in 2008 binnen en annexeerde de Krim. Baudet reageerde dat dit selectief en hypocriet is, want er zijn andere grensconflicten in de wereld, zoals tussen Turkije en Cyprus, of Westelijke Sahara. Waarom heeft men een obsessie met Rusland, vroeg Baudet? Alsof landjepik de normaalste zaak van de wereld zou zijn. Maar is dat zo? Nee.
Landjepik daalde gestaag na 1928
In hun boek ‘The internationalists: how a radical plan to outlaw war remade the world’, bewijzen Oona Anne Hathaway en Scott Shapiro het tegendeel. Voor het grootste gedeelte van de geschiedenis was het legaal om grond te veroveren. Maar rond 1900 groeide het morele verzet tegen oorlog en landjepik.
De Russische revolutie speelde ironisch genoeg een belangrijke rol hierin. De nieuwe Russische regering verklaarde in 1917 dat Rusland geen andere naties wilde domineren, noch hun grondgebied met geweld veroveren. Ook de Amerikaanse President Woodrow Wilson riep dat “peoples and provinces are not to be bartered about from sovereignty to sovereignty as if they were mere chattels and pawns in a game.”
Deze nieuwe moraal kristalliseerde langzaam uit in juridische regels. Al in 1920 stond in het handvest van de Volkenbond dat zelfs een agressor bepaalde sancties kon verwachten, maar zijn territoriale integriteit en politieke onafhankelijkheid bleven ongeschonden.
Het Briand-Kelloggpact uit 1928 verbood oorlog en vrijwel alle landen hebben het ondertekend. In het VN-handvest van 1945 staat dat “in hun internationale betrekkingen onthouden alle Leden zich van bedreiging met, of het gebruik van geweld tegen de territoriale integriteit of de politieke onafhankelijkheid van een staat.”
Hathaway en Shapiro laten met cijfers zien dat landjepik abnormaal is geworden. Tussen 1816 en 1928 veroverden landen 295.486 vierkante kilometers per jaar, 11 keer de oppervlakte van de Krim. Er was 1 verovering elke 10 maanden. Elk land had 1,33% kans per jaar om veroverd te worden. Binnen een mensenleven verloor het eigen land altijd een stuk territorium. Echter, na 1949 daalde het aantal veroverde vierkante kilometers tot 14.950 jaarlijks. Een land verliest nu slechts één keer in duizend jaar territorium. Sterker nog, de meeste territoria, veroverd na 1928, werden teruggegeven.
Fundamentele principe van volkenrecht
Het Internationaal Gerechtshof besloot al in 1947 in de Corfu-zaak dat de territoriale integriteit een essentieel fundamenteel principe is van het volkenrecht. In 1970 onderschreven staten unaniem de Fundamentele Principes van Volkenrecht in resolutie 2625. De term ‘territoriale integriteit’ komt hierin tien keer voor.
Het verbod op landjepik is tegenwoordig een ‘jus cogens’ norm geworden. ‘Jus cogens’ (‘dwingend recht’) zijn regels waarvan geen afwijking is toegestaan, een soort tien geboden van het volkenrecht. Alle grenzen van nu zijn bevroren. Het is dus niet hypocriet om van Rusland te eisen om de Krim terug te geven.
Met zijn bewering dat men hypocriet is omdat grenswisselingen normaal zouden zijn, bewijst Baudet twee dingen. Ten eerste dat hij geen verstand van volkenrecht heeft. Ten tweede bewijst hij alweer dat hij een machtsdenker is: van hem mogen machtige landen territorium jatten. Geen wonder dat hij de koloniale tijden beter vindt en dat zijn soeveriniteitsconcept door Carl Schmitt is geïnspireerd. Dat hij de sterke EU wil vernietigen en de Russische beer versterken, is ook nog gevaarlijk.
Geredigeerd door Pascale Esveld
Helder verhaal, merci!