Yitzhak Rabin was geen vredesduif

Saskia van Westhreenen schreef in het AD dat vrede onmogelijk blijft zolang Netanyahu premier is. Volgens haar is hij het tegenovergestelde van Rabin, die met de Oslo-akkoorden koos voor dialoog en vertrouwen. Maar wie de feiten bekijkt, ziet vooral continuïteit, niet het contrast dat zij schetst.

Rabin en Netanyahu verschilden in toon, niet in doel. Beiden verwierpen een Palestijnse staat. Rabin sprak in 1995 over een Palestijnse “entiteit die minder is dan een staat”. Precies de formulering die Netanyahu later overnam in zijn idee van een “state-minus”. Rabin’s visie op Palestijnse autonomie was eerder bedacht door Menachem Begin in 1978, dus niks revolutionair. Rabin zag de Oslo-akkoorden niet als een stap naar onafhankelijkheid, maar als een manier om de bezetting te reorganiseren. De Palestijnen kregen lokaal bestuur in kleine stedelijke gebieden, terwijl Israël de veiligheid, grenzen en het grootste deel van de Westoever bleef controleren.

In zijn toespraak aan het parlement maakte Rabin duidelijk dat Israël nooit zou terugkeren naar de grenzen van vóór 1967. Hij somde de gebieden op die Israël permanent wilde behouden: een “verenigd Jeruzalem”, de Jordaanvallei als “veiligheidsgrens” en grote nederzettingsblokken als Gush Etzion en Ma’ale Adumim. Dat is dezelfde kaart die Netanyahu dertig jaar later wilde annexeren.

Rabin geloofde dus niet in soevereiniteit voor de Palestijnen. Hij geloofde in beheer. Oslo was bedoeld om Israëlische overheersing bestuurbaar te maken: Palestijnen zouden hun eigen bevolking controleren onder Israëlisch gezag.

Ook op het terrein van nederzettingen is het verschil klein. Tijdens Rabins korte regeerperiode (1992–1995) werden meer dan zesduizend nieuwe wooneenheden gebouwd. Netanyahu breidde dat beleid verder uit, maar de fundamentele logica bleef dezelfde: behoud van Joodse suprematie in heel historisch Palestina. Zijn geloof in vrede was geen geloof in gelijkheid, maar in rust onder Israëlische voorwaarden.

Wie vrede wil, moet ophouden Rabin te idealiseren. De Oslo-akkoorden gaven geen begin van Palestijnse vrijheid, maar het raamwerk van permanente bezetting. Netanyahu perfectioneerde dat systeem, hij erfde het niet van zijn tegenstanders maar van zijn voorgangers. De mythe van Rabin als vredesduif vertroebelt het zicht op de werkelijkheid: Israël koos nooit voor vrede, alleen voor controle.

David Ben-Gurion zei: “Onze beweging is maximalistisch. Zelfs heel Palestina is niet ons uiteindelijke doel.” Die visie vormt sindsdien het uitgangspunt van alle Israëlische leiders. Het enige verschil is de mate waarin zij hun bedoelingen openlijk uitdragen.

Als we de geschiedenis van het conflict bestuderen, zien we dat alle Israëlische leiders op vergelijkbare wijze hebben gehandeld. Het enige verschil is dat dit gedrag in het verleden minder zichtbaar was. In de beginperiode, toen Israël nog een zwakke staat was en onzeker over westerse steun, opereerde het grotendeels in het geheim. Zo bouwde men nederzettingen onder het voorwendsel dat het om militaire kampen ging. Naarmate Israël een sterker leger opbouwde en onvoorwaardelijke steun kreeg van landen als de Verenigde Staten, begon het steeds openlijker en grootschaliger te handelen zoals het altijd al had gedaan — mede doordat sancties uitbleven.

Men zou kunnen stellen dat Netanyahu om twee redenen beter voor de Palestijnen is:

1. Hij is open over zijn doelstellingen: hij streeft naar maximale gebiedsuitbreiding (volgens het regeerakkoord hebben alleen Joden recht op alles tussen de rivier en de zee).
2. Hij onthult het ware gezicht en de werkelijke intenties van Israël, waardoor het voor het Westen steeds moeilijker wordt vol te houden dat het zowel het internationaal recht respecteert als Israël onvoorwaardelijk kan steunen, alsof het een normale staat betreft.

In 2024 oordeelde het Internationaal Gerechtshof dat alle staten verplicht zijn een Palestijnse staat te realiseren in 100% van de bezette gebieden. De oplossing ligt daarom niet bij een verlichte Israëlische leider, maar bij verlichte westerse leiders.