Ze haten ons om Chagos

Op een dag in 1964 riep Amerikaans admiraal Horacio Rivero: “Ik wil dat eiland!” Het eiland heette Diego Garcia en het lag in het midden van de Indische Oceaan, zeer geschikt om snel Afrika, China, India, Rusland en het Midden-Oosten aan te vallen. Maar Rivero had twee problemen. Ten eerste was het eiland onderdeel van Mauritius, toen een Britse kolonie. Ten tweede was het bevolkt en Rivero kon niet vertrouwen dat “negers” Amerikaanse tanks erg lang zouden dulden.

De Britten waren verrukt van het idee om samen een militair kamp te bouwen. Zij wilden de loop van hun geweer naar belangrijke handelsroutes richten, om Azië te chanteren, maar hadden geen geld, dus konden ze de Amerikanen goed gebruiken. Ook de Britten hadden twee problemen: volkenrecht verbood het verdrijven van mensen en afbreken van koloniën tijdens onafhankelijkheid.

Een jaar later mocht de Mauritiaanse leider Seewoosagur Ramgoolam naar Londen komen om mogelijke onafhankelijkheid te bespreken. Ramgoolam was oud en gretig. Hij fantaseerde erover in de schoolboeken te staan als bevrijder van zijn volk en eerste premier van onafhankelijk Mauritius. Nu was het zijn laatste kans en de Britten wisten het.

Ze chanteerden hem: je kan nu als premier van onafhankelijk Mauritius naar huis gaan, zeiden de Britten, met ontwikkelingshulp. Maar dan moet je de Chagosarchipel – dus ook Diego Garcia – in Britse handen achterlaten, voor onbepaalde tijd. Of je gaat naar huis met lege handen, Mauritius blijft een kolonie en we rukken de Chagos alsnog weg. Ramgoolam bezweek.

Nu nog de Chagossianen wegpesten
Als Chagossiaan was je vogelvrij. Als je naar Mauritius ging en je wilde terug, kreeg je in de haven te horen: “Je eiland is verkocht, dus je mag niet naar huis.” En je kon je familie op Chagos niks vertellen. Op Diego Garcia ging het leven achteruit. De Britten sloopten de school en de infirmerie en ze hielden schepen met eten tegen. Dus je had twee opties: op Chagos sterven of gratis op transport naar Mauritius. Op het schip mocht je één koffer meenemen en geen dieren. Nog voor vertrek, schoot een Britse soldaat je hond dood, vervolgens werd je dakloos gedumpt in het getto van Mauritius.

Het Internationaal Hof
Mauritius wilde Groot-Brittannië bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) aanklagen. Op dit moment beslechten staten hun conflicten daar vrijwillig. Maar staten kunnen ook een ‘facultatieve verklaring’ ondertekenen dat ze zonder hun toestemming aangeklaagd kunnen worden. Groot-Brittannië heeft een dergelijke verklaring ondertekend. Maar de Britten pasten hun verklaring snel aan en eisten dat ze niet door andere gemenebest-staten aangeklaagd konden worden. En toen Mauritius het gemenebest wilde verlaten, pasten de Britten de verklaring alweer aan, om ook ex-gemenebest-staten buiten het bootje te houden.

Daarom haten ze ons
Donderdag nam de VN een resolutie aan en vroeg het ICJ om een adviesopinie over de kwestie. Zulke opinies zijn bijna identiek aan rechtszaken, in procedure en zorgvuldigheid. Ze zijn juridisch niet-bindend, maar vormen wel een gezaghebbende uitleg van het internationaal recht.

De EU en meeste Westerse landen hebben zich onthouden van stemming. Een paar hebben tegen gestemd. Dit is precies wat Osama bin Laden de VS in een brief verweet: het Westen schreeuwt van de daken over mensenrechten en pleegt zelfs militaire invasies om volkenrecht af te dwingen, zoals tijdens de eerste Golfoorlog; maar berecht slechts andere oorlogsmisdadigers, nooit de folteraars van Guantánamo en Abu Ghraib. Israëlische nederzettingen zien we door de vingers. En als machtige Westerse landen een archipel jatten van minder machtigen, willen we niet weten wat 15 toprechters daarover denken. Welke waarde – vroeg Bin Laden – heeft de Westerse handtekening op verdragen? Onze hypocrisie voedt terrorisme.

Lees ook mijn masterscriptie in Volkenrecht over Chagos.

Geredigeerd door Pascale Esveld