Cultuurverschillen zouden in de weg staan van internationaal recht. Dat was een tegenargument op mijn log “Wat de eerste verlichting heeft gemist”. ”Maar helaas, daar beginnen de problemen, niet iedereen gebruikt dezelfde definities voor eerlijk, moreel, rechtvaardig, goed, etc.”– reageerde een lezer. Hieronder wil ik beweren dat de cultuurverschillen, verschillende opvattingen over moraal en recht niet in de weg staan van een internationale rechtbank en dat er universele concepten bestaan over moraal en rechtspraak.
In het bovengenoemde log heb ik beweerd dat het grootste probleem van onze tijd het ontbreken van een internationale rechtbank was, waar de machtelozen de machtigen zouden kunnen aanklagen. Omdat de machtigen doen wat hun willekeur dicteert en omdat de technologische vooruitgang makkelijk ongekende terroristische aanslagen mogelijk maakt, zullen de machtelozen, in de afwezigheid van een dergelijke rechtbank, steeds vaker en steeds vernietigendere aanslagen gaan plegen. Zouden cultuurverschillen dan in de weg staan van een rechtbank?
Het antwoord is: Nee.
Het is weliswaar zo dat in de wereld verschillende idealen van een goed leven bestaan en dat leidt op het eerste gezicht tot verschillende opvattingen over moraal, rechtvaardig, goed etc. Als dat een probleem zou zijn, dan zouden er in Nederland geen rechtsysteem mogelijk zijn. Je hebt namelijk ook in Nederland verschillende beelden van een goed leven, van rechtvaardigheid etc. Je hebt communisten, sgp-ers, liberalen, neo-fascisten, humanisten en onanisten. Deze verschillende opvattingen staan echter niet in de weg van een rechtsysteem. Waarom? Omdat we allemaal de NEGATIEVE waarden delen.
Wat zijn de NEGATIEVE waarden?
Terwijl we geen overeenstemming kunnen bereiken over wat een goed leven is, hebben we allemaal dezelfde intuïties wat betreft de dingen die we willen ontwijken, zoals vermoord, beroofd, bedrogen etc worden. We hebben allemaal dezelfde concepten van het respecteren van afspraken, of contracten die met elkaar maken. Geen cultuur zegt dat je contracten moet afbreken, moet liegen, chanteren etc. Alle culturen hebben een concept van een bemiddelaar, van een rechter, die in een conflict het gelijk kan spreken.
Een internationale rechtbank hoeft dan ook je geen hoofddoeken op te kunnen leggen, het is voldoende om je te weerhouden van moorden, roof etc. En als bewijs van mijn gelijk zal ik je een aantal voorbeelden geven.
Er bestaat er een internationale rechtbank van de Verenigde Naties, de zogenaamde International Court of Justice (ICJ). Deze moeten we niet met de International Criminal Court (ICC) verwarren.
Het laatste, ICC, is bezig met het berechten van vooral oorlogsmisdadigers, van misdaden tegen de menselijkheid, genocide etc. ICC is de rechtbank die niet erkend wordt door een paar landen (zoals de VS). Er zijn 119 partijen bij ICC.
Het International Court of Justice wordt echter door alle landen erkend en beslecht vooral conflicten tussen landen. Heel weinig van haar vonnissen en adviesen worden door een aantal landen genegeerd, zoals de Iran, VS en Israël. Maar deze afwijzing is niet het gevolg van culturele verschillen. Alle landen hebben immers de principes van ICJ ondertekend. Geroepen tot verantwoording roepen de schendende landen niet dat ze totaal andere waarden hebben, maar ze voeren andere smoezen op. Dat betekent vooral dat internationaal recht mogelijk is. ICJ berust ook op Westerse liberale concepten van rechtspraak, een bewijs dat die gedeeld zijn door de hele wereld.
Op de homepage van ICJ zie ik Tunesië, Pakistan, Libië, Iran, Katar, Bahrein en andere Islamitische landen, die gebruik maken van deze rechtbank om hun onderlinge geschillen te beslechten.
Palestijnen hebben toch Bush en Sharon in België aangeklaagd, toen het nog mogelijk was om iemand daar voor oorlogsmisdaden aan te klagen.
Palestijnen hebben de ICJ-adviesopinie over de bouw van de muur toegejuicht, ze hebben niet gezegd dat ze ICJ niet erkennen omdat ze heel andere waarden zouden hebben.
ICJ stoelt niet op sharia. Dit bewijst dat een dergelijke rechtbank mogelijk is tussen culturen met verschillende concepten van “eerlijk, moreel, rechtvaardig, goed”.
In bin Ladens teksten hanteert hij concepten die we samen delen. Hij beschuldigt ons dat we de door onszelf ondertekende akkoorden niet respecteren. Dus hij accepteert internationale akkoorden. Hij zegt dat we een dubbele moraal hebben. Hij heeft dus het concept van consistent zijn in het toepassen van je door jezelf gekozen waarden. Toen Bush zei dat bin Laden vrijheid haat, reageerde bin Laden: “Waarom hebben we dan Zweden niet aangevallen?” en vertelde juist dat hij voor de vrijheid, voor bevrijding van zijn volk vecht. Dus hij deelt vrijheidsconcepten met ons.
Een groep Amerikaanse intellectuelen heeft een “manifest” geschreven waarin ze de “war on terror” moreel rechtvaardigen. Uit de reactie van 150 Saudische intellectuelen op het manifest zien we heel duidelijk dat er gedeelde waarden bestaan: “[T]here are a number of concepts, moral values, rights, and ideas that we share with the West and that can be nurtured to bring about what is best for all of us.”
Het gaande conflict in de wereld is niet over het wel of niet dragen van boerka’s, maar het gaat over roof, zoals olie, over bezet land, over dwang, vrijheid, leugens, internationale overeenkomsten. Dus over deze negatieve waarden die we samen delen.
Conclusie
Er bestaan dus negatieve waarden, zoals niet doden, roven, liegen, chanteren, die het bestaan van internationale rechtbanken heel goed mogelijk maakt en de huidige onenigheden in de wereld kunnen oplossen. Het bestaan van relevante internationale rechtbanken (dus het scheppen van nieuwe of versterken van bestaande) lijkt me daardoor een van de allereerste en van de belangrijkste stappen tegen terrorisme.
Geredigeerd door Pascale Esveld
Ha Mihai. Een rechtssysteem heeft echter altijd handhaving nodig. Je ziet dat in veel landen, neem Guatemala. Rechter beslist dat koffieplantagebaas zijn arbeiders hun achterstallig loon moet betalen. Fincabaas weigert en gaat onbezorgd leven leiden met een dure sportkar onder zijn reet.
Dus de volgende vraag zou dan zijn: hoe gaan we ervoor zorgen dat iedereen zich aan de uitspraken van de internationale rechtbank houdt?
@Blauw Oog
Ik heb het eerder gezegd. Wie de vonnissen niet respecteert, moet niet over terrorisme zeiken. Op het moment dat de aanslagen groot/vaak genoeg zijn, dat de veiligheidsmaatregelen duurder zijn dan het respecteren van de vonnissen, zal iedereen die rechtbank respecteren.
Goed artikel, goede stellingen, mee eens, aanbeveling!
@Mihai,
Fijn artikel. Veel van deze zaken kunnen nog wat verder gecondenseerd worden in het aloude adagium, toegeschreven aan Confucius: "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet", ook wel bekend als het Principe van Reciprociteit.
Op basis van dit beginsel, en uitwerkingen zoals door jou hier gedaan met betrekking tot het rechtssysteem, kan een redelijk universele moraal worden opgesteld, zonder ook maar een enkele keer beroep te doen op hogere machten, zie de http://www.rationelepolitiek.nl/alternatieven/rijnlandmodel_normen-en-waarden.htm waar ik mee bezig ben.
@Ruud
Of het principe kan nog beter beschreven door het gevangenendilemma.
Sinds de VN bestaat is er internationaal recht.
Helaas geldt vooral nog het recht van de sterkste, Israel lapt alle VN resoluties aan z’n laars, beroept zich zelfs op de 1947 aanbeveling voor opdeling van Palestina, een aanbeveling die nooit is aangenomen.
De 1953 coup van de Britten en Amerikanen in Iran is ook een leuk voorbeeld, Mossadeq had de olie genationaliseerd, onder aanbieden van schadevergoeding, zoals de Britten net hun eigen kolen hadden genationaliseerd, het Haagse gerechtshof verklaarde zich onbevoegd er iets aan ted oen, en zo werd Mossadeq vervangen door de VS marionet shah.
In 1979 bevrijdde Iran zichzelf, naar verluidt was de huidige Iraanse president betrokken in de bevrijding.
Vandaar dat hij zich nu voor alles het VS juk van het lijf wil houden.
Een leuke gedachtegang, Mihai, maar er klopt niet veel van.
Er bestaat nog niet eens overeenstemming over een basaal ding als universele mensenrechten
Het internationale recht functioneert maar is volstrekt marginaal als het gaat om religieuze en territoriale conflicten, nonproliferatie e.d. Wat zou het helpen om het regiem in Noor-Korea aan te klagen voor onderdrukking van zijn bevolking of Saoedie-Arabië voor vrouwenonderdrukking.
De sharia is op een aantal punten in strijd met internationale rechtsopvattingen. Kortom een gedeeld beschavingsideaal gebaseerd op het reproiciteitsbeginsel bestaat nauwelijks.
Je bewijst alleen dat internationaal recht bestaat omdat landen er gebruik van maken omdat het alternatief (conflict) onaantrekkelijker is.
De dubbel-moraal van figuren als Bin Laden is evident, die gaat heus niet naar het ICJ. Hij zoekt hooguit niet-inmenging om zijn talibaanse visie van de staat met geweld aan anderen op te leggen.
Optimisme geboren uit wanhoop zou ik deze visie willen noemen. Lichtpuntjes die morgen weer kunnen zijn gedoofd.
Darfur als ijkpunt!
@peter
Er bestaat nog niet eens overeenstemming over een basaal ding als universele mensenrechten
Quote: Het internationale recht functioneert maar is volstrekt marginaal als het gaat om religieuze en territoriale conflicten, nonproliferatie e.d.
Ik geef net voorbeelden Islamitische landen die hun onderlinge territoriale conflicten bij ICJ oplossen, en jij zegt, ja maar het is niet zo. Wat is dat voor een soort argument?
Het religieuze motief wordt altijd opgevoerd om naar de echter oorzaken van een conflict niet te kijken. Bijvoorbeeld men zegt dat zelfmoordterroristen slechts religieuze fanatiekelingen zijn. Onderzoeken van Robert A. Pape tonen aan dat grootste meerderheid van zelfmoordterrorisme gedreven is door een nationalistische bevrijdingstrijd van een territorium, dat gezien wordt als bezet door een ander land.
De non-proliferatie zou werken als de machteloze landen de machtige landen via een rechtbank tot iets zouden kunnen dwingen. Noord-Korea, Iran en anderen weten dat nucleaire wapens het enige middel zijn om niet aangevallen te worden door Amerika en andere machtige landen.
Quote: Wat zou het helpen om het regiem in Noor-Korea aan te klagen voor onderdrukking van zijn bevolking of Saoedie-Arabië voor vrouwenonderdrukking.
Nou als de Noord-Koreaanse bevolking hun eigen regime bij een internationale rechtbank zou aanklagen en winnen, dan zou een Amerikaanse interventie gerechtvaardigd zijn. Maar het probleem is juist dat de machtigen hun zin doordrukken, ongeacht de internationale wetten en vonnissen van de rechtbanken.
Quote: De sharia is op een aantal punten in strijd met internationale rechtsopvattingen.
Nou laten we ons eerst aan onze normen houden en uitspraken van de rechtbank accepteren en anderen zullen daardoor ook daar gebruik van maken.
Quote: Je bewijst alleen dat internationaal recht bestaat omdat landen er gebruik van maken omdat het alternatief (conflict) onaantrekkelijker is.
Dat is het geval voor alle rechtbanken, ook in Nederland. We hebben hier rechtbanken omdat elkaars koppen inslaan, tot een slechter leven zou leiden, dan de conflicten via een rechter te laten beslechten.
Quote: De dubbel-moraal van figuren als Bin Laden is evident, die gaat heus niet naar het ICJ.
Bewijs het.
Quote: Hij zoekt hooguit niet-inmenging om zijn talibaanse visie van de staat met geweld aan anderen op te leggen.
Zodra hij naar een rechtbank stapt dan is hij verplicht om ook de uitspraken van deze rechtbank te accepteren. Als wij de vonnissen zouden respecteren, zouden onze oorlogen gerechtvaardigd zijn. Maar wij drukken ons zin door, niet voor normen en waarden, maar voor olie en goud, ongeacht wat de internationale wetten, vonnissen en akkoorden zeggen, terwijl anderen geen manier hebben om ons op een vreedzame manier tot iets te dwingen. De schuld ligt dus bij de machtigen, want de onmachtigen zouden heel graag van een rechtbank gebruik willen maken.
De vraag is of we niet met opzet zeggen dat de cultuur van een andere rechtspraak onmogelijk maakt, zodat wij dat als excuus gebruiken om onszelf niet aan de internationale wetten te hoeven houden, zodat we de rest van de wereld kunnen blijven beroven, onderdrukken en in slavernij drijven. Dus ik vermoed een hypocrisie aan onze kant.
Reactie is geredigeerd
Wacht even Mihai, we verschillen niet op hoofdlijnen, de door jou (al eerder) beschreven mogelijkheid van juridisering van (internationale) conflicten, steun ik zonder voorbehoud als wenselijke ontwikkelingsrichting.
In dit blog lijkt er echter méér te zien, dan er is.
Internationaal draait het om belangen, de rest is meer lippendienst, zoals je ook terecht stelt.
Je te grote optimisme zit wat mij betreft in de idee dat er al voldoende (bovenculturele) basiselementen zijn die dat optimisme rechtvaardigen.
Jouw zienswijze vraagt acceptatie, die is er onvoldoende, daarom blijft het wat mij betreft marginaal.
De landen die je noemt, zou je eens tegenover een aantal islamitische landen moeten zetten die voor conflicten met grenslanden of regio’s geen beroep op ICJ doet. Ik betwist dus de algemene geldigheid van die voorbeelden.
Je hoeft me verder niet te overtuigen. Ik zit me af te vragen hoe we acceptatie kunnen bevorderen, cq afdwingen.
Het enige wat ik zeg is het volgende:
1. Het huidige machtigen-machtelozen conflict berust op materiele basisbehoeften
2. Deze zijn waarden die door de hele wereld gedeeld worden
3. Een rechtbank is dus mogelijk
4. Maar de rechtbank bestaat niet, vooral omdat de machtigen die niet willen
5. Technologie maakt nu catastrofale aanslagen een fluitje van een cent
6. De onmachtigen zien de machtigen als een dreiging
7. Zij hebben een geduld- en pijngrens bereikt
8. Dus we kunnen grote aanslagen verwachten
9. We kunnen de toekomstige aanslagen slechts voorkomen door een rechtbank en haar vonnissen te accepteren.
10. De acceptatie die je vraagt is slechts het doordringen van deze behoefte tot het denken van de machtigen.
aanvulling op 1:
….materiële basisbehoeften en de daar uit volgende machtsaanspraken en controlebehoefte(oid)
Ik maak verder een uitzondering voor de islam die een wereldwijde onderwerpingsmissie heeft.