Thierry Baudet zegt dat internationaal recht slechts in ons hoofd bestaat, maar niet in werkelijkheid. In mijn vorig stuk beweerde ik dat al het recht slechts in ons hoofd bestaat, immers wetten hebben geen fysiek bestaan. Ze hebben geen causale fysieke effecten op fysieke objecten en daardoor zijn ze ook onwaarneembaar.
Als we zeggen dat wetten (en rechtssystemen) bestaan, zeggen we slechts dat sommige actoren zich gedragen alsof sommige gedragsregels bindend zouden zijn. Bij een voldoende aantal welwillende actoren, bestaat er een stabiel rechtssysteem. Bij teveel spelbrekers stort het rechtssysteem in elkaar. Als 95% van de Nederlanders ontkent dat het Nederlandse rechtssysteem bestaat, zijn er geen wetten meer in Nederland.
Ik wil deze definitie van recht op volkenrecht toepassen en suggereren dat het volkenrecht bestaat.
In januari vloog ik van Nieuw-Zeeland naar Nederland en vergat een telefoon in mijn bagage. Thuis had ik drie identieke SMS-en: “Welkom in Mongolië. Welkom in Rusland. Welkom in Duitsland.” Hoe komt dat ik boven al deze landen identieke berichten in het Nederlands krijg en kan bellen alsof ik op een terras in Rotterdam zou zitten? En hoe komt het dat de Nieuw-Zeelandse ansichtkaarten met grote zekerheid in Nederland aankomen? Dit komt omdat deze landen de internationale rechtsregels over telecommunicatie systematisch respecteren.
En hoe kwam het dat geen van de landen ons vliegtuig neerhaalde en dat we probleemloos over hun territorium konden vliegen? Dat komt omdat internationale regels bepalen wie waar mag vliegen en wat landen mogen doen als je boven hun kop vliegt.
Wat als ik in het Chinese vliegtuig een door God in Mongolië verboden drank zou hebben gedronken toen ik boven hun territorium vloog en er toevallig een Mongoolse politieagent in het vliegtuig zou zitten? Zou hij mij mogen arresteren? Nee, want volgens volkenrecht gelden op vliegtuigen en schepen de wetten van het land waar deze vervoermiddelen zijn geregistreerd.
Volkenrecht is dus onzichtbaar alomtegenwoordig en regelt veel dingen waar we nooit bij stilstaan. Het regelt dat je een internetsite in Ghana kan bezoeken, dat niemand de onderzeese internetkabels mag doorsnijden, het regelt ook dat de Russische ambassadeur geen verkeersboetes kan krijgen. Volkenrecht bepaalt hoe groot onze territoriale wateren zijn en onze Exclusieve Economische Zone. En toen Nederland, Denemarken en Duitsland daarover ruzie hadden, heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) gezegd dat Duitsland meer moest krijgen. Zonder volkenrecht zou de Rijn vol gif zitten, uit Switzerland, Frankrijk, Liechtenstein, Oostenrijk en Duitsland.
Op het nieuws horen mensen alleen over oorlogen en genocides, niet over de dingen die goed gaan. Omdat ze slechts over de volkenrechtschendingen horen, hebben veel mensen de illusie van internationale anarchie.
In het studieboek volkenrecht voor bachelor studenten staat meteen in het begin:
“Een aanvullende reden om internationaal recht als recht te beschouwen is dat staten en andere subjecten internationaal recht daadwerkelijk als recht beschouwen. Alle Nederlandse ministeries hebben juristen in dienst die ervoor dienen te zorgen dat buitenlands beleid in overeenstemming is met internationaal recht. In de praktijk twijfelt niemand eraan dat internationaal recht ‘recht’ is….
De Amerikaanse jurist Louis Henkin schreef: ‘It is probably the case that almost all nations observe almost all principles of international law and almost all of their obligations almost all the time.’ Deze praktijk kan niet alleen worden verklaard uit het bestaan van handhavingsmechanismen. Zij vloeit ook voort uit een aanvaarding en internalisatie van internationaal recht als ‘recht’.
Met inachtneming van de verschillen tussen de nationale en de internationale rechtsorde dient om deze redenen internationaal recht in gelijke zin als nationaal recht als ‘recht’ te worden beschouwd.”, Nollkaemper, A. (2011). Kern van het internationaal publiekrecht. Boom Juridische uitgevers. p. 37
En in het belangrijke boek ‘International Law’ van Malcolm Shaw staat iets vergelijkbaars:
“It is important to note that while states from time to time object to particular rules of international law and seek to change them, no state has sought to maintain that it is free to object to the system as a whole.”, Shaw, M. N. (2008). International law. Cambridge University Press, p. 11
Dus de meeste landen respecteren meestal de meeste internationale rechtsregels en geen enkel land beweert dat het volstrekt vrij is van het volkenrecht. Geen enkel land ontkent het volkenrecht, behalve Baudet.
Neem de V.S. het machtigste land op de wereld. In zijn laatste toespraak voor de VN noemde Obama volkenrecht drie keer. Bijvoorbeeld:
“I want to suggest to you today that we must go forward, and not backward. I believe that as imperfect as they are, the principles of open markets and accountable governance, of democracy and human rights and international law that we have forged remain the firmest foundation for human progress in this century. I make this argument not based on theory or ideology, but on facts — facts that all too often, we forget in the immediacy of current events.”
Obama zou het moeten weten, want hij studeerde bij de beste juridische faculteit in de wereld (Harvard Law School) en heeft constitutioneel recht in Chicago gedoceerd.
Op de site van de Amerikaanse BuZa kan je boeken lezen over de belangrijkste Amerikaanse daden op gebied van internationaal recht (Digest of United States Practice in International Law). Ook de andere landen publiceren zulke boeken.
Toen de VS (met andere landen) Irak (illegaal) aanvielen hebben de VS niet gezegd dat ze vrij waren te doen wat ze wilden. Ze hebben eerst geprobeerd toestemming van de Veiligheidsraad te krijgen en toen dat niet lukte, hebben ze alsnog een fake juridisch argument bedacht. Het feit dat de VS zoveel moeite doen, is een teken dat de VS geloven dat volkenrecht bestaat.
Ook tijdens de recente (illegale) bombardementen op Syrië hebben de VS, GB en Frankrijk een (fake) juridisch argument bedacht. Ze hebben niet gezegd dat volkenrecht niet bestaat.
Neem Rusland. Meteen na de val van het communisme heeft Rusland haar ‘voorbehouden’ (reservations) op alle mensenrechtenverdragen ingetrokken. Sterker nog, ze verklaarde dat het Internationaal Gerechtshof het laatste woord zal hebben als Rusland onenigheid met andere landen zal hebben over de interpretatie van mensenrechtenverdragen. Hiermee wilde Rusland aantonen dat het een fatsoenlijk land was geworden, dat volkenrecht hoog in het vaandel heeft.
Neem ook Poetin, die een deel van Oekraïne illegaal probeert te annexeren en Bashar al-Assad met veto’s helpt. Ontkent hij dat er volkenrecht bestaat? Nee. Toen Obama Syrië wilde bombarderen schreef Poetin een opiniestuk in New York Times, waar hij (correct) beweerde dat de aanval illegaal zou zijn. Zie ook Poetin’s toespraak op deze veiligheidsconferentie: “it is necessary to make sure that international law have a universal character both in the conception and application of its norms.” Poetin verklaarde ook Trump’s bombardementen op Syrië als illegaal. En hij heeft gelijk, want zoals professor Anne Orford schreef: “Most international lawyers agree that the missile strikes against Syria at the weekend were illegal.” Landen zoals Brazilië en Mexico, de 120 landen van de Non-Aligned Movement, de 33 landen in Latin American and Caribbean Community, zijn het met Orford eens.
Neem China. Zie hier een toespraak van Xi Jinping:
“An ancient Chinese philosopher said, ‘Law is the very foundation of governance.’ Here in Geneva, countries, on the basis of the UN Charter, concluded a number of international conventions and legal documents on political security, trade, development, social issues, human rights, science and technology, health, labor, intellectual property, culture and sports. The relevance of law lies in its enforcement. It is thus incumbent on all countries to uphold the authority of the international rule of law, exercise their rights in accordance with law and fulfill their obligations in good faith. The relevance of law also lies in fairness and justice. All countries and international judicial institutions should ensure equal and uniform application of international law and reject double standards and the practice of applying international law in a selective way, thus ensuring genuine equality and justice in the world.”
We zien dus dat landen hun argumenten in de juridische taal van volkenrecht presenteren. Als landen niet zouden geloven dat volkenrecht bestaat, zouden ze zich niet belachelijk maken met zulke uitspraken.
Zie ook hoeveel verdragen staten afsluiten. Verdragen zijn juridisch bindende overeenkomsten en er zijn misschien meer dan tienduizend. Alleen Nederland al ondertekent 100 nieuwe verdragen per jaar. Het VN-document met multilaterale verdragen bevat 21 pagina’s aan titels.
In 2017 was het voor de eerste keer in 71 jaar dat kandidaat van een veto-land (Groot-Brittannië) niet was gekozen als rechter bij het Internationaal Gerechtshof. De Britse commentatoren zeiden dat het grote gevolgen zou hebben voor de Britse macht en het prestige in de wereld. Het feit dat de veto-landen hun best doen om een rechter in het ICJ te hebben, bewijst dat ze volkenrecht belangrijk vinden.
Na de val van de muur groeide het aantal internationale hoven tot 24 en zij hebben inmiddels 37.000 bindende uitspraken gedaan. Best knap voor een recht dat niet bestaat.
Dus als het recht een systeem is waar deelnemers bepaalde gedragsregels als bindend beschouwen, dan bestaat volkenrecht net zo echt als nationaal recht.
Het is waar dat volkenrecht op dit moment niet alle boeven kan vangen, noch alle conflicten kan beslechten. Dit komt omdat de machtige landen (met steun van machtsdenkers zoals Baudet) de vooruitgang vertragen. Daardoor ontwikkelt het volkenrecht zich langzamer dan nationaal recht. Maar volkenrecht is net als nationaal recht vroeger in zijn kindertijd, toen machtigen zich tegen het recht verzetten. We hebben ons toen niet laten ringeloren door de machtsdenkers en de machthebbers en we hebben het nationale recht voortdurend versterkt, onpartijdiger en rechtvaardiger gemaakt. Dit moeten we ook met het volkenrecht doen.
Geredigeerd door Pascale Esveld
Be First to Comment