Thierry Baudet pleit voor ongebreidelde vrijheid van meningsuiting in het NRC van 30 november: aanzetten tot haat moet kunnen; “Der ewige Jude” in de bioscoop ook. Slechts aanzetten tot geweld mag verboden zijn. Ik heb de neiging om Baudet gelijk te geven. Echter – om meer vrijheid te hebben – moeten we beter worden in argumenteren. Anders schept vrijheid slechts onrechtvaardigheid.
Onrechtvaardigheid
De Canadese leraar Malcolm Ross schreef in zijn vrije tijd antisemitische stukken. De ouders hebben een klacht ingediend dat hij een vergiftigde omgeving voor de kinderen maakte. Ross werd overgeplaatst als bibliothecaris en kreeg de waarschuwing dat hij ontslagen zou worden als hij doorging. Ross procedeerde tot het Canadese hooggerechtshof, dat zijn vrijheid van religie en van meningsuiting geschonden waren. Maar hij verloor.
Ross stapte naar het VN-Mensenrechtencomité. Het comité besloot hetzelfde, dat zijn ontheffing uit zijn functie noodzakelijk was om de rechten en de reputatie van Joden te beschermen en dat kinderen op een publieke school het recht hebben op onderwijs vrij van “bias, prejudice and intolerance.”
De wetenschap ondersteunt deze beslissing. In een psychologische experiment heeft een docent de leerlingen verteld dat mensen met blauwe ogen schoner, beschaafder en intelligenter zijn dan mensen met bruine. De kinderen met blauwe ogen begonnen de ‘bruinen’ onmiddellijk te pesten en te ontwijken. Er braken zelfs gevechten uit tussen de ‘bruinen’ en de ‘blauwen’. De volgende dag vertelde de leraar dat hij had gelogen; dat het andersom lag: de ‘bruinen’ waren superieur. De rollen wisselden onmiddellijk.
https://www.youtube.com/watch?v=G8c6IWIAFUI
In een ander experiment gaf men leraren valse testresultaten. Sommige kinderen werden onterecht als intelligenter beschouwd en anderen als dommer. De docenten begonnen de nep-intelligenten betere cijfers te geven en de nep-dommen slechtere. Na een tijd ontstond er ook een echt verschil tussen de kinderen: de nep-intelligenten behaalden betere cijfers op echte testen. Dus het vooroordeel van de docenten resulteerde in dommere en intelligentere kinderen.
Stel je voor dat je een Jood zou zijn en je een paar leraren zoals Malcolm Ross zou hebben. De andere kinderen zullen je pesten, in elkaar slaan en als minderwaardig behandelen. Jouw cijfers en je zelfbeeld zullen slechter worden, vooral als Ross ook andere docenten kan overtuigen. Ja, zelfbeeld wordt ook door discriminatie beïnvloed.
Je ontmoet je oude schoolcollega’s in de toekomst opnieuw. Op sollicitaties heb je minder kansen: door je minderwaardigheidscomplex, je slechte cijfers en door het vooroordeel van de werkgever. Als je een eigen zaak start zullen anderen minder bij jou kopen.
Dus Ross zadelt jou met een lager levensniveau op. Waarom zou je dat willen? Waarom moeten jouw ouders tijd en energie spenderen om je negatief zelfbeeld te neutraliseren? Waarom moet jij als Jood vechten om de leugens en drogredenen de wereld uit te helpen?
Is dat geen vorm van dwang? Want Ross dwingt jou een gedeelte van je leven te spenderen om andere mensen te overtuigen dat je gelijkwaardig bent. Is dat geen vorm van roof? Want Ross berooft je van je tijd, geld en energie.
Bovendien is het bijna onmogelijk om vooroordelen ongedaan te maken. Wetenschap toont aan dat zelfs rechters, die getraind zijn om immuun voor drogredenen te zijn, beïnvloed worden door onrechtmatig bewijs. En 1 van de 6 Amerikanen gelooft dat Obama moslim is, terwijl dat niet zo is.
Dus ongebreidelde vrijheid van meningsuiting leidt tot een onrechtvaardige maatschappij. Onwetenden, leugenaars, oplichters, charlatans en drogredenaars bemachtigen onverdiende voordelen voor zichzelf en veroorzaken onterechte nadelen voor anderen.
De logica van vrijheid van meningsuiting
We willen vrijheid van meningsuiting voor twee redenen. Ten eerste, omdat het vorm van brainstormen is: door meerdere meningen te horen, vinden we makkelijker oplossingen voor problemen. Ten tweede, om onze rechten en gerechtvaardigde belangen te kunnen verdedigen. Als we vrij zijn om te spreken, kunnen we anderen overtuigen om ons geen onrecht aan te doen.
Dus met vrijheid willen we vooruitgang boeken en rechten verdedigen. Daarom heeft de vrijheid van meningsuiting vooral een verticale richting, van onder naar boven. Het is de onderdaan die de Keizer mag bekritiseren, niet de Keizer die de kleine man mag kleineren. Vrijheid van meningsuiting is niet voor de Alpha dog, maar voor de underdog.
De twee begrenzingsvormen
De oplossing ligt in twee begrenzingsvormen. Ten eerste, pleit ik voor het ontwikkelen van een culturele waarde, waar iedereen kritisch naar zijn uitspraken kijkt. We zouden onze uitspraken zelf aan drie criteria kunnen toetsen:
- Correctheid. Voldoen onze uitspraken aan de argumentatieregels?
- Zinvolheid. Is een uitspraak zinvol teneinde de vooruitgang te bevorderen, of rechten te verdedigen?
- Neutraliteit. Zouden we dezelfde uitspraken doen als we niet zouden weten welke persoon we in de maatschappij zijn?
Ten tweede, pleit ik dat we zachte druk uitoefenen op schenders van deze drie criteria – vergelijkbaar met de druk op leugenaars.
Dus om meer vrijheid van meningsuiting te hebben, moeten we beter leren argumenteren, om te vermijden dat sukkels en schurken de wereld onrechtvaardig maken.
Geredigeerd door Pascale Esveld
Hier komt zijn column:
Je moet kunnen beledigen of spotten;
Van Thierry Baudet
Het publieke debat. De strijd der ideeën. Ruim anderhalf jaar na de vrijspraak van Geert Wilders staat dat verlichtingsideaal overal in Europa onder druk.
Afgelopen woensdag begon in Amsterdam de strafzaak tegen Robert de J. – een Haagse blogger die in een VPRO-documentaire Arabieren ,,fervente kontenbonkers” had genoemd. Volgens het Openbaar Ministerie heeft hij zich hiermee schuldig gemaakt aan ,,het opzettelijk beledigen van een groep mensen”. Eerder dit jaar verwierp een koor van prominente politici de film Onschuld van moslims. Geflankeerd door afgevaardigden uit de islamitische wereld zei Martin Schulz, voorzitter van het Europees Parlement: ,,Het is noodzakelijk deze film te veroordelen. En ik veroordeel niet alleen de inhoud, maar ook de verspreiding ervan. De film is erg vernederend voor vele mensen over de hele wereld.” Frankrijk veroordeelde de journalist Eric Zemmour nadat hij had gesteld dat ,,de meerderheid van de drugsdealers Arabier is of zwart”. Een Belgische politicus werd enige tijd geleden veroordeeld tot tien jaar onverkiesbaarheid voor het schrijven van pamfletten waarin werd gewaarschuwd voor ,,de gevaren van de veroveringslustige islam”.
In Engeland, Denemarken en Oostenrijk zijn vergelijkbare voorbeelden te vinden. Moslims ontzien, de islam omzichtig benaderen – dat is waar rechters en politici voor ijveren via jurisprudentie en publieke verklaringen. Dat Geert Wilders anderhalf jaar geleden werd vrijgesproken, was uitzondering op de regel. Volgens de rechter ging hij eigenlijk ,,over de rand”. Maar omdat hij politicus was en zijn uitspraken deed in die hoedanigheid kwam hij met de schrik vrij.
Dat onwelkome standpunten worden gecriminaliseerd is verkeerd. Arabieren kontenbonkers? Vergelijkbare dingen worden vrijwel dagelijks beweerd over katholieken – en cabaretiers trekken er volle zalen mee. Ook de verspreiding van een kluchtige film als Onschuld van moslims kan men toch niet serieus willen tegenhouden. De vrijheid om te spotten is een groot goed – en het lijkt me het toppunt van integratie als ook nieuwkomers daar soms het mikpunt van worden.
Serieuzer is de stelling dat Arabieren en zwarten oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteit. Of dat de islam veroveringslustig is. Wie meent dat dit onwaar is, staat het vrij het tegen te spreken. Hoe kunnen we van tevoren weten hoe het zit? Maar zelfs al raakten de uitspraken kant noch wal – waarom zou iemand het niet mogen zeggen? Als je dat verbiedt, dan ,,dreigt de waarheid een dogma te worden”, zoals de Britse filosoof John Stuart Mill het verwoordde. Als onwaarheden niet meer zijn toegestaan, kunnen ze ook niet worden tegengesproken. Al gauw vergeten we dan wat de argumenten ertegen waren. Een goed voorbeeld is Holocaustontkenning. Laat de ontkenners maar komen. Als we er zo zeker van zijn dat zij ongelijk hebben, wat hebben we dan van ze te vrezen?
De realiteit is dat het debat soms fel wordt gevoerd. Of door mensen die niet genuanceerd formuleren. Maar zoals een bevriende relatietherapeut eens zei: ,,Koppels die nooit ruziemaken – dat zijn de ergste.” Net als in een echtelijke twist gaan deelnemers aan het maatschappelijk debat soms over de schreef – je gooit een paar borden stuk, je verheft je stem en overdrijft het verwijt. Maar door het uit te spreken, klaart ook de lucht. Juist op die manier wordt onderhuidse haat voorkomen.
Ondertussen is het tamelijk ongeloofwaardig dat individuele moslims door uitingen als die van Robert de J. oprecht zijn gekwetst. Kijk naar de lange tijd die zit tussen de uitzending van de documentaire waarin De J. deze uitspraken deed (september 2010) en de aangifte (april 2011). Hoe waarschijnlijk is het dat de klager al die tijd daadwerkelijk heeft geleden onder de spotternij? Dat hij dat korte tv-fragment maar niet uit zijn gedachten kon zetten en toen na zeven maanden in wanhoop tot aangifte overging?
Hoe oprecht zouden zijn motieven zijn? Of is er sprake van een strategie – van een manier om critici van de islam te intimideren? Daarbij: wie verplichtte hem te kijken naar de documentaire? En gaan we straks ook al diegenen bestraffen die Geert Wilders een NSB’er noemen? Verwachten we van Martin Schulz dat hij bij het uitkomen van – zeg – een nieuwe Life of Brian wederom een veroordeling uitspreekt, ditmaal geflankeerd door twee vertegenwoordigers van het Vaticaan? Met de huidige koers is het einde zoek.
De artikelen over belediging en aanzetten tot haat moeten worden geschrapt uit ons strafrecht. Er moet volledige vrijheid zijn om stelling te nemen of te provoceren, zonder angst voor vervolging. Beledigen en bespotten moeten kunnen, per ongeluk of expres. Het ontkennen van historische gebeurtenissen moet kunnen. Leg de grens bij aanzetten tot geweld. Voor al het andere vertrouwen we op de kracht van argumenten.
allereerst, wie zijn “we”?
@Karen
We zijn de rationele wezens in de hemelpositie.
Mihai, wat doe je met de ‘w’s’ die niet mee kunnen doen met jouw argumentatie technieken? NIET HET VERMOGEN HEBBEN? Zoals ik bv.
@Bobb
Je mag kiezen tussen levenslang gevangenis of deportatie.
Mihai: dank je.
In alle onderzoeken die je aanhaalt is sprake van een (min of meer) erkende autoriteit (docent) en dus een ongelijkwaardige positie tussen verteller en toehoorder. In dergelijke situaties wordt duidelijk dat vrijheid gepaard gaat met verantwoordelijkheid.
Het wordt al anders wanneer je praat over een politiek leider en volwassen burgers.
== Het is de onderdaan die de Keizer mag bekritiseren, niet de Keizer die de kleine man mag kleineren. Vrijheid van meningsuiting is niet voor de Alpha dog, maar voor de underdog. ==
Hier stel je kritiek gelijk aan kleineren. Dat klopt niet. De keizer (politiek leider) heeft evenveel recht om de burger (kleine man) te bekritiseren als andersom. Of kritiek een kleinerende werking heeft kan in beide gevallen slechts achteraf worden bepaald door een rechter.
Er is wel sprake van een ongelijkwaardige positie, maar de burger is dan weer in de meerderheid. Als burgers massaal een leider kleineren (belasteren) kan dat net zulke desastreuze gevolgen hebben als andersom. Helemaal wanneer dat onterecht is en ze zich hebben laten opjutten door een of andere volksmenner uit het parlement.
Daarmee kom ik meteen op wat ik mis in je verhaal, de eigen verantwoordelijkheid van de volwassen burger. Als Pietje zegt dat je in de sloot moet springen hoef je dat nog niet te doen. Dat wordt ons als kind al met de paplepel ingegoten.
Door nu een onevenredig deel van de verantwoordelijkheid voor de acties van derden bij de Pietjes van deze wereld te leggen kleineer je in feite die anderen (de burger, de kleine man). Vooralsnog zie ik meer in individuele verantwoordelijkheid. Pietje kan 100 keer roepen dat Jantje een minderwaardig persoon is, maar het is aan de luisteraar om te beslissen of wat Pietje roept waar is.
Dus de kleine man/burger moet de uitspraken van Pietje toetsen aan de criteria die je voorstelt. Doet hij (of zij) dat niet dan mag je hem/haar daarvoor ter verantwoording roepen. Door Pietje minder vrijheid van meningsuiting toe te kennen ontneem je de burger in feite ook de vrijheid van meningsuiting. Ze kunnen dat toetsingsproces immers niet uitvoeren als ze niet te horen krijgen wat Pietje vindt?
@Karen
==Het wordt al anders wanneer je praat over een politiek leider en volwassen burgers. ==
Baudet erkent impliciet dat woorden effect hebben op volwassene burgers, want hij wil het aanzetten tot geweld nog steeds verboden houden. Als woorden niet tot geweld zouden kunnen leiden, dan zou Baudet ook het aanzetten tot geweld willen opheffen. En er zijn genoeg wetenschappelijke en anekdotische bewijzen dat woorden negatieve gevolgen kunnen hebben voor iemand.
• Roep maar ‘brand’ in een bioscoop.
• Verspreid maar geruchten dat iemand pedofiel zou zijn.
• 1 op 6 Amerikanen gelooft nog steeds dat Obama moslim is. Obama verloor daardoor stemmen, dus een leugen had negatieve gevolgen voor zijn welzijn en voor zijn rechten.
En dat is ook het doel van mensen zoals Ross, om anderen te overtuigen en gezamenlijk in actie tegen Joden te komen. En ook Baudet gelooft dat hij mensen kan overtuigen, want hij schrijft zijn columns in argumentatieve stijl. Maar als je mensen van iets kan overtuigen, kan je ze ook overtuigen om onterechte negatieve gevolgen voor sommigen te produceren.
Mijn argument blijft dus nog steeds: waarom zou de Jood geld, tijd en energie moeten spenderen om de negatieve gevolgen ongedaan te maken?
==Hier stel je kritiek gelijk aan kleineren. Dat klopt niet. De keizer (politiek leider) heeft evenveel recht om de burger (kleine man) te bekritiseren als andersom. Of kritiek een kleinerende werking heeft kan in beide gevallen slechts achteraf worden bepaald door een rechter. ==
Wat ik bedoelde met die paragraaf is dat vrijheid van meningsuiting is oorspronkelijk bedacht om de macht te nivelleren, om de burgers te empoweren tegenover de staat. Het was vooral bedacht voor situaties zoals communisme, waar de staat de mond omsnoerde om veranderingen te voorkomen. Het was niet bedacht voor de dictator om de burgers nog verder te kunnen onderdrukken. Het was ook niet bedacht als een horizontale interactie, om burgers vrijheid te geven om alles te zeggen over andere burgers.
@Karen
Stel je voor dat iemand of een percentage van de bevolking een negatieve champagne tegen jou voert. Stel je voor dat jij daardoor opdrachten verliest. Jij wil vrij zijn om met kunst bezig te zijn, niet om steeds de negatieve effecten te neutraliseren. Het is net zoals met ongebreidelde vrijheid voor honden. Waarom zou jij elke dag de stront voor je deur van de hond van de buurman moeten opruimen?
Mihai,
Ik onderken zeker dat woorden effect kunnen hebben. Ik meen echter dat je dat effect zou kunnen minimaliseren door mensen te leren dat ze 100% zelf verantwoordelijk zijn voor hun acties. Dat is minstens zo’n grote cultuur omslag als jij voorstelt, alleen blijft bij mijn voorstel de vrijheid van meningsuiting wel groter.
Er zijn ook situaties denkbaar waarin het de mond snoeren van leiders tot onrechtvaardigheid leidt. Als zo’n leider opkomt voor de zwakkeren in de samenleving bijvoorbeeld. Daarom lijkt het me geen goed idee om voor leiders en politici andere criteria te hanteren dan voor burgers. Ik meen zelfs dat er ook jurisprudentie is die politici juist een grotere vrijheid van meningsuiting toekent, maar dat zou ik even moeten opzoeken. Kom ik nog op terug.
Mihai: 03/12/2012 at 09:56:
Dat valt onder laster en smaad en is dus al strafbaar.
@Karen
==Dat valt onder laster en smaad en is dus al strafbaar.==
Baudet zou slechts aanzetten tot geweld strafbaar laten. De rest zou hij legaal maken. Aanzetten tot haat noemt hij nadrukkelijk.
Maar ook als laster en smaad verboden blijven, er kunnen nog steeds campagnes gevoerd worden, met negatieve gevolgen voor jou, die niet onder laster en smaad vallen. Stel dat je Jood zou zijn en Ross kan tenminste 1 persoon overtuigen en die persoon is net die persoon die jou een grote contract had kunnen aanbieden, maar hij doet het niet meer omdat Ross heeft hem overtuigd dat Joden slecht zijn, en de wereld willen overnemen etc, dan verlies jij geld en andere voordelen van een groot contract.
Dus mijn vraag is, waarom zou jij de troep moeten opruimen of de negatieve gevolgen moeten ondergaan?
@Karen
Stel dat Albayrak en Samsom kandidaat zijn voor leider van PVDA. Stel je voor dat Albayrak net 1 milligram beter zou zijn en gekozen zou worden. En stel dat Wilders heel veel mensen kan overtuigen dat moslims slecht zijn. De stemmers binnen PVDA denken: “als we nu op Albayrak stemmen, dan verliest PVDA stemmen.” En ze stemmen op Samsom. Dus Albayrak wordt zo geschaad in haar recht om gekozen te worden.
@Mihai: Niemand zou die ‘troep’ moeten hoeven opruimen, behalve de gene die het veroorzaakt. De vraag is of jouw voorstel zou voorkomen dat die troep gemaakt wordt. Je hebt het immers over zachte dwang? Is dat een sterker middel dan de huidige wetgeving?
De huidige wetgeving w.b.t laster en smaad werkt overigens ook niet goed. Net zoals godslastering lijkt het gedoemd te zijn een dode letter te worden.
Wat betreft je voorbeeld Samson/Albayrak: er is een groot grijsgebied tussen een lastercampagne tegen een kandidaat en een promotiecampagne voor een kandidaat. Elke kandidaat die zichzelf in welke verkiezing dan ook promoot, beweert feitelijk dat zijn opponenten ongeschikt zijn. Dat hij/zij het beter weet en beter kan dan die anderen.
Dat is de valkuil van keuzevrijheid. Feitelijk zijn de verschillen tussen kandidaten in veel gevallen helemaal niet zo groot als men ze wil doen lijken. En als die ideologisch al wel groot zijn, dan zal er in de praktijk toch moeten worden samengewerkt, ergo concessies moeten worden gedaan. Iedereen die het politiek spel een beetje kent heeft dat door.
Ik blijf – vooralsnog – van mening dat je de verantwoording moet leggen waar die thuishoort. Bij de gene die zo naïef is om ongefundeerde meningen/beschuldigingen klakkeloos te geloven. Je zult mensen daarvoor niet altijd ter verantwoording kunnen roepen, althans niet zonder een ‘gedachtepolitie’ in het leven te roepen. Maar dat zou de huidige privacywetgeving weer schenden.
Daar komt bij dat een lastercampagne niet perse negatieve gevolgen hoeft te hebben. Obama is toch weer herkozen – ondanks alle roddels over zijn vermeende moslim zijn en dat idiote gezeur om zijn geboortecertificaat (en nog zo wat onzin..).
Mensen die wel de moeite nemen om zelf na te denken zullen tot de conclusie komen dat de opponent a. de morele lat wel erg laag legt voor zichzelf en b. geen werkelijke inhoudelijke tegenargumenten heeft. En als die er al wel zijn zal de wel-denkende mens geneigd zijn een sympathiestem uit te brengen op degene die zijn campagne iets fatsoenlijker voert.
Dat zou ook heel goed kunnen gebeuren in het voorbeeld Samson/Albayrak dat jij noemt.
De vraag blijft bovendien of de situatie onder jouw voorstel heel veel anders zou zijn. Als je de vrijheid van meningsuiting inperkt ontstaat er een ondergronds (roddel)circuit (dat zou jij beter moeten weten dan ik) en dan heb je helemaal geen kans meer om laster en smaad te bestrijden.
@Karen
Mijn voorstellen zijn niet zo verschrikkelijk. Bijvoorbeeld meer aandacht voor argumentatieleer, kritisch denken, wetenschappelijkheid op school. PenW zou Mariska de Haas niet meer moeten uitnodigen. En mensen die foute argumenten gebruiken zouden we moeten belachelijk maken, zoals de leugenaars stigmatiseren. Ze hebben nog steeds de vrijheid om te zeggen wat ze willen, maar ze moeten niet dezelfde aanzien en respect eisen als goede argumentators.
@Karen
Mijn voorstellen zijn niet zo verschrikkelijk. Bijvoorbeeld meer aandacht voor argumentatieleer, kritisch denken, wetenschappelijkheid op school. PenW zou Mariska de Haas niet meer moeten uitnodigen. En mensen die foute argumenten gebruiken zouden we moeten belachelijk maken, zoals de leugenaars stigmatiseren. Ze hebben nog steeds de vrijheid om te zeggen wat ze willen, maar ze moeten niet dezelfde aanzien en respect eisen als goede argumentators.
Meer aandacht voor argumentatieleer, kritisch en wetenschappelijk denken prima. Foute argumenten en leugens ontmaskeren en lijkt me een betere formulering. Het gebeurt immers lang niet altijd met opzet (zoals je zelf ook uiteenzet in je laatste stuk over Wilders). Je moet mensen wel de kans laten om van hun fouten te leren.
De leugens en foute argumenten van Mariska de Haas zijn juist ontmaskerd dankzij haar verschijnen bij P&W. Lekker laten verschijnen en vooral heel erg lang aan het woord laten dus. Give a (wo)man enough rope…
per ongeluk jouw antwoord mee gekopieerd, maar het is wel duidelijk waar mijn reactie begint denk ik.
@Karen
Mariska de Haas is al een paar keer in penw geweest. Iedere keer dat ze een drogredenaar uitnodigen, is er een goed argument minder. Ik heb mijn laatste twee stukken aan kranten opgestuurd, over Thierry Baudet en Wilders, maar ze hebben die niet gepubliceerd. Wel andere drogredenen. Wat is het voordeel van drogredenen boven nette argumenten, dat ze voortdurend voorrang moeten krijgen in de media?